Яңалыклар

• Артистка Асия Харисованың тууына 100 ел

  ТАССРның атказанган артисты (1975) Асия Әхмәтша кызы Харисова (Разаутдинова) 1923 елның 20 октябрендә элекке Дөбьяз районының Өмбе авылында туган. 1949 елда Мәскәүдә театр институтын (ГИТИС) тәмамлагач, ул Казанда Татар яшьләр театрында эшли башлый. 1950 елда Татар академия театрына күчә. Актриса төрле характердагы рольләрдә уйный. Асия Харисова башкарган рольләрнең кайберләре: Гөлбану – «Казан сөлгесе», Фәрхи – «Сүнгән йолдызлар» (К.Тинчурин), Галимә – «Яшь йөрәкләр» (Ф.Бурнаш), Сәрия – «Миркәй белән Айсылу» (Н.Исәнбәт), Бибиәсма – «Күк капусы ачылса», Сәхипҗамал – «Карлыгач канат кага» (Х.Вахит), Расиха – «Әни килде» (Ш.Хөсәенов), Мәргубә – «Тормыш җыры» (М.Әмир), Сабира – «Туган туфрак» (С.Шәкүров), Галимәбану – «Галиябану» (М.Фәйзи), Наһар – «Ташкыннар», Гарифә – «Чаткылар» (Т.Гыйззәт), Гөлчирә – «Кыз урлау» (М.Кәрим), Мәхдүмә – «Гөлҗәннәтнең җәннәте» (Ю.Әминов) һ.б. Актриса 2011 елда вафат булды.

  🏷 Admin

  Хәтер сандыгы, Яңалыклар

  20 октября 2023 Комментарий ЮК

• Трагедия

  

  Язучы Нурихан Фәттах турында сүз чыкса, укучы аны прозаик буларак күз алдына китерә дип уйлыйм. Студент елларыннан бирле төрле хикәяләр, повестьләр язган яшь авторны «Сезнеңчә ничек?» дип аталган беренче романы (1956) җитди язучылар рәтенә куя. Кайчан да булса пьеса язу теләге, бәлки, аның уена да килмәгәндер. 1970 нче елларда Курчак театрының баш режиссеры итеп билгеләнгән Роберт Батуллин (Рабит Батулла. – Ред.) «котыртуы» һәм сәхнә әсәрләре язуның серләрен өйрәтүе буенча язылган «Энҗеле үрдәк» пьесасының уңышлы баруы аны канатландыргандыр. Шул уңыштан дәртләнеп, ул зуррак сәхнә әсәре язарга алына һәм «Кол Гали» трагедиясен иҗат итеп, Г.Камал исемендәге татар дәүләт Академия театрына тәкъдим итә. Әсәрне укыйлар, кабул итәләр һәм, озак та үтми, репетицияләр дә башлана.

  🏷 Руфина Фәттахова

  Әдәби мирас, Яңалыклар

  18 октября 2023 Комментарий ЮК

• Гомере буе җилгә каршы барган шәхес

  

  Атаклы режиссер Кәшифә Тумашевага нисбәтле бу язманың авторы турында берничә сүз. 1989 елда миңа, Лилия апа Нигъмәтова белән бергә, Татарстан телевидениесенең Балалар редакциясендә эшләргә туры килде. Аеруча «Кичке әкиятләр» тапшыруын эшләвебез истә калган. Минем өчен ул үз эшенең остасы, алынган эшен ахырынача камил дәрәҗәдә җиткерә алган режиссер апа булды. Ул вакытта аның кай яклардан икәнлеген, балачагы, яшьлеге, гаиләсе турында сораштырырга башыма килмәгән. Дөрес, Лилия апаның Оренбург якларыннан булуын белә идем. Аннары мин аның кызы Резеда Вәгыйз кызы белән Казан университетының журналистика бүлегендә бергә укыдым. Шуның белән шул. Лилия апа белән без хәзергәчә дустанә мөнәсәбәттә. Вакыт-вакыт «Безнең мирас» журналына истәлек-хатирәләр алып килә. Ул китерә, без бастыра торабыз. Менә тагы бер язма алып килде: үзенең яшьлек чоры һәм, аерым алганда, остазы – режиссер Кәшифә Тумашева хакында. Кереш өлеш шактый озын булу сәбәпле, аны төшереп калдырып, К.Тумашевага гына кагылышлысын журнал укучылары игътибарына тәкъдим итәргә булдык. Хәер, Лилия апаның яшьлеген бераз искә төшермичә булмый икән барыбер...

  🏷 Лилия Нигъмәтова

  Сәнгати мирас, Яңалыклар

  16 октября 2023 Комментарий ЮК

• Һуннар һәм аларның бөек күчеше

  

  Моннан 1600 еллар элек, б.э.ның IV гасыры азагына таба, халыкларның Бөек күчеш чоры башлана. Көнбатыштан, Балтыйк буеннан көнчыгышка таба күпләгән борынгы герман кабиләләре үтеп керә һәм үзләренең юлында көнчыгыштан килүче күчмә кабиләләрнең тагын да көчлерәк ташкыны белән кара-каршы очраша. Бу ике агым бер-берсе белән очрашкач, үзара кушылып, куәтле яңа ташкын барлыкка китерәләр. Анда өстенлекне күчмәннәр — һуннар ала. Күченү бөтен Көнчыгыш һәм Көнбатыш Европага җәелеп, кабиләләрнең аралашуы нәтиҗәсендә, яңа этник берләшмәләр һәм халыклар барлыкка килә.

  🏷 Равил Фәхретдинов

  Тарихи мирас, Яңалыклар

  13 октября 2023 Комментарий ЮК

• Алабута дәвалый

  

  Каюм Насыйри (1825-1902) алабутаның дәвалау үзенчәлекләре турында болай дип язып калдырган: «Үзлеге: йомшаклык бирүче һәм тынычландыручы, эчне йомшартучы. Шешләргә пешереп япсаң, шешне йомшартыр һәм бетерер. Алабута ашау өчен дә кулланыла, ягъни ашлык уңмаган елны орлыгын икмәккә кушып ашыйлар.

  🏷 Admin

  Сихәтле мирас, Яңалыклар

  11 октября 2023 Комментарий ЮК

• «Сагыш» җыры

  

  Әлеге җырга һәм аның көй авторына нисбәтле бу истәлекнең авторы – Татарстанның халык шагыйре Равил Фәйзуллин. 2015 елда «Сөембикә» журналының июль санында басылган хатирәсендә («Сагышлану») ул болай дип яза: «Узган гасырның 1960-1970 нче еллары татар җыр сәнгатенең алтын чорлары булгандыр. Чөнки ул җырларны югары дәрәҗәдәге профессионаллар – талантлы композиторлар, шагыйрьләр, җырчы-башкаручылар иҗат итте. Яңа җырларны үз вакытында радио-телевидение ишеттереп-күрсәтеп, халыкка даими җиткереп торды...

  🏷 Admin

  Сәнгати мирас, Яңалыклар

  09 октября 2023 Комментарий ЮК

• КИТАБ-ӘТ-ТӘРБИЯ

  

  Ике туган бар иде. Бере падишаһ хезмәтендә булып гомер кичерер иде. Бере үзенең кул көче белән табыш итеп тереклек кыйлыр иде. Бервакытны падишаһ хезмәтендәге бай туганы әйтте: «Әй туганым, ник падишаһ хезмәтенә кермәйсән? Таки каты хезмәтләрдән котылыр идең», – диде. Ул туганы әйтте: «Син ник кул көче белән тереклек кылмайсән? Таки хезмәт хурлыгыннан вә кимсетелүдән котылыр идең. Хакимнәр әйткәннәрдер ки: үз икмәгеңне ашап өеңдә утыруың кеше хезмәтендә алтын кәмәр баглавыңнан артыграктыр...»

  🏷 Каюм Насыйри

  КИТАБ-ӘТ-ТӘРБИЯ, Яңалыклар

  06 октября 2023 Комментарий ЮК

• Учактан чәчрәгән чаткылар

  

  Әгәр тыйнаклык буенча ярыш уздырылса, тыйнаклыгы аркасында ул финишка иң соңгы кеше булып килер иде.

  🏷 Гәрәй Рәхим

  Шаян мирас, Яңалыклар

  04 октября 2023 Комментарий ЮК

• Әтием шигырьләре

  

  Әтием Габдулла Кыям улы Дәминов 1905 елның 10 мартында Тәтеш районының Кече Тархан авылында указлы мулла гаиләсендә туган. Авыл мәдрәсәсендә һәм атасыннан ныклы дини, дөньяви белем алган. Ул һәр уку елында ике сыйныф үткән һәм үзе яшендәге балаларны укыткан.

  🏷 Руслан Дәминов

  Әдәби мирас, Яңалыклар

  02 октября 2023 Комментарий ЮК

• Мирсәет Сөнгатуллин: «Җылы бирсен җырым»

  

  Җыр тормышта, яшәештә зур бер урын тота, ул – адәм балаларының гына түгел, барлык табигать балаларының да гомерлек юлдашы. Җыр кешеләрне хезмәткә, көрәшләргә рухландыра, кыенлыкларны җиңеп чыгарга ярдәм итә. Безнең авыр кайгыларыбызны уртаклаша, шатлыкларыбызны тагы да арттыра, кешеләрне берләштерә, туганлаштыра. Кем белә, бәлки, табигатьнең бүтән балалары белән дә нәкъ шулайдыр.

  🏷 Admin

  Сәнгати мирас, Яңалыклар

  29 сентября 2023 Комментарий ЮК

• Бакый Урманче музее тарихыннан бер ел

  

  «Казан» Милли мәдәният үзәгеннән китәргә уйладым. Гаризага кул куелды. Киткәнче, ике атна эшлисе һәм «обходной»га тиешле имзаларны куйдырып, Үзәк белән араны «өзәсе» калды. Иң ахырдан директор Ринат Закиров кул куярга тиеш. Аның янына кердем. Ә ул, кул куясы урынга, бөтенләй дә көтмәгәндә, Милли үзәк музее филиалы буларак ачылырга тиешле Бакый Урманче музее мөдире урынын тәкъдим итте. Музей оештыру турында Казан шәһәр хакимияте карары (10.07.1997, 1346 нчы номер) чыккан булган. Милли мәдәният үзәк шул карарны тормышка ашыру буенча эш алып бара икән. Бакый Урманче музее бинасында ремонт эшләре тәмамланган, Дәүләт комиссиясе музей бинасын тиздән кабул итәчәк. Ә музей төзүгә килгәндә, әлегә анда Бакый Урманче әсәрләренең берсе дә юк икән. 1997 елның 23 февралендә Бакый Урманченың тууына 100 ел тулды, шул уңайдан, 1997 елда музей ачылса, әйбәт булыр иде, билгеле. Кыскасы, музейны тиз арада ачу өчен рәссам иҗат иткән сыннарны (скульптураларны), картиналарны, Бакый аганың шәхси әйберләрен тупларга кирәк дип фикер йөрттем.

  🏷 Фәрдия Сәфәргалиева

  Хәтер сандыгы, Яңалыклар

  27 сентября 2023 Комментарий ЮК

• МӨХӘММӘТ МӘҺДИЕВ

  

  Безнең кызларыбызның-егетләребезнең сөю-мәхәббәт хисләрен агымсу белән параллель куеп җырлаулары, кайгы-хәсрәтне агымсуларга агызып котылу турындагы хыяллары, карт әби-бабайларның гомер узганын агымсуга карап билгеләве – болар бер дә очраклы түгел. Бу – бик матур фәлсәфә.

  🏷 Admin

  Дөньяда сүзем калыр..., Яңалыклар

  25 сентября 2023 Комментарий ЮК

• Ислам. Дини сүзлек

  

  Гыйддәт (гарәпчә – беркадәр, бераз вакыт). Ислам йоласы буенча, хатыннарның, иреннән аерылган яки ире үлгән очракта, өч тапкыр айлыгы узмыйча, яңадан элекке иренә кайтырга яки башка иргә чыгарга хакы юк. Бу чор гыйддәт чоры дип атала. Гыйддәт тоту хатынның үзен аерган яки үлгән иреннән балага узу-узмавын ачыклау өчен зарур. Әлеге йола баланың атасы кем икәнен билгеләү өчен кирәк. Мөселман кануннары буенча, балага ана гына түгел, иң беренче чиратта, ата да хуҗа.

  🏷 Admin

  Дини мирас, Яңалыклар

  15 сентября 2023 Комментарий ЮК

• КИТАБ-ӘТ-ТӘРБИЯ

  

  Бер падишаһ углының атасыннан калган күп хәзинәсе бар иде. Киң күңеллелек вә җумартлык кулын ачты вә үзенең гаскәр халкына вә үз дәүләте кешеләренә ниһаятьсез хәзинәләр түкте. Бервакытны бер ахырын уйламаучы киңәшчесе нәсыйхәт әйтте: «Әй шаһзадә, элкеге падишаһлар бу хәзинәне иҗтиһад белән хасил иткәннәрдер вә бер мәслихәт өчен әзерләгәннәрдер. Син азрак кысыбрак тот, вакыйгалар алдадыр, хәзинәнең хаҗәт вакыты килер», – диде. Шаһзадә аның мәслихәтен мәгъкуль күрмәде. «Ни була, ашармын, эчәрмен, бирермен, мин ул хәзинәгә каравылчы булганым юк», – диде. Әй угыл, урынсыз саранлык кыйлырга да ярамый.

  🏷 Каюм Насыйри

  КИТАБ-ӘТ-ТӘРБИЯ, Яңалыклар

  13 сентября 2023 Комментарий ЮК

• Әхмәт Гыймадов иҗатын өйрәнүдә яңа табышлар

  Әхмәт Гыймадов (1915-1943) – Бөек Ватан сугышында ятып калган яшь татар язучыларының берсе. Казан шәһәрендә туып, Мулланур Вахитов исемендәге мәктәптә җиде сыйныф белем алган, аннан завод-фабрика өйрәнчекләре мәктәбендә (ФЗУ) укып, аны тәмамлап, Казан заводларында эшләгән елларда каләм тибрәтә башлаган әдипнең матбугатта хикәяләре һәм мәкаләләре дөнья күрә. Аннан ул үзе хезмәт күрсәткән завод газетасында хәбәрче дә булып эшли, бераздан аны мөхәррир итеп тә билгелиләр. 1943 елда Әхмәт сугышка җибәрелә һәм, кызганыч ки, кире әйләнеп кайта алмый.

  🏷 Ләйлә Гарипова

  Әдәби мирас, Яңалыклар

  11 сентября 2023 Комментарий ЮК