«Хәмдия» җыры

«Халык җырлары безнең киләчәктә мәйданга киләчәк әдәбиятымызга, бер дә шөбһәсез, нигез булачактыр».

Габдулла Тукай

 

Хәмдия
(Татар халык көе, М.Фәйзи сүзләре)

Тәрәзәләрдән ай караган,
Түшләренә мәрҗән кадаган.

«Күңелем иркәсе булган ав...

1923, июнь

17сендә. Җыен гөрли. Урамда халык кайный. Атларга төялеп, гармуннар белән сиптереп үтәләр. Җәяүле төркемнәр дә уйнап-йөреп торалар. Хатын-кыз ыгызыгы килә. Алдагы ишек төбе мулла белән абыстайларны ала килгәннәр белән буш тормый. Мине дә чакыргалыйлар. Берсенә дә бармыйм. Җиңги төяп-төяп күчтәнәчләр алып кайта. Барган бер җирләрендә бәлеш икән. Кунакка бармасак та, төпләре кайта.

Дин дәресләре

Беренче дәрес
Аллаһы Тәгаләнең барлыгы, берлеге, мәңге булуы. Кадәм (алды чиксез) вә бәкыс (ахыры чиксез)

Мөгаллим: Беләсезме, балалар, бу бүлмә ничек атала?

Шәкертләр: Сыйныф дип атала.

Мөгаллим: Ә бу өй ни дип атала?

Татар көймәсе

Фотодагы көймә 1960 елда Минзәлә районының Ык елгасы буенда урнашкан Бикбау авылында яшәгән Габдеразый Шәйхиразый улы Хаҗиев (1916) тарафыннан ясалган. Ул моңа кешеләрдән карап өйрәнгән. Әлеге көймәләрне Ык елгасы буендагы татар авылларында элекке чорлардан ук ясаганнар. Бу – ата-бабалардан калган мирас-шөгыль. Ык елгасының аргы ягында күлләр дә шактый. Әлбәттә, халык балык тоткан. Авылда мондый көймәләр күп булган. Күрше Дусай-Кичү һәм башка татар авылларында да шушындый типтагы көймәләр ясаганнар.

Мәхәббәт тоткыны

Күбәләк дип кистерәлмим — сандугач тик таушы бар,
Сандугачкай һич дия алмыйм — күбәләктәй рәүше бар.

Сандугачның, күбәләкнең һәр икәүсен бергәләп,
Һәр икәүсен бергәләп кушкач, яралган бер мәләк;

Бабичның беренче адымнары

(Яңа табылган истәлек дәфтәре буенча)

Язучы, әдәбият галиме Гомәр Толымбайның (1900-1938) бу мәкаләсе «Яңалиф» журналының 1929 елгы 16 нчы санында басылган. Текст шуннан кыскартып бирелә.

Бабич күп кенә истәлек дәфтәрләре язган. Боларның күбесе табылган-сакланган булса да, байтагы юк әле. Менә шул дәфтәрләрнең берсе шушы арада табылды.

Тугры Шәйхи шигырьләре

Шәйхи Маннур (Шәйхелислам Фәрхулла улы Маннуров) 1905 елның 15 гыйнварында элекке Казан губернасы Мамадыш өязе (хәзер Татарстанның Мамадыш районы) Тулбай авылында туган.

Ул 1980 елның 10 июнендә Казанда вафат булды һәм үзенең язма васыяте буенча туган авылы Тулбай авылы зиратына җирләнде.

Татар җырчылары. Кадерле ...

 Россиянең атказанган, Татарстанның халык артисты Клара Хәйретдинова нәкъ Казан артында – Биектау районының Өнсә авылында дөньяга килгән. Җәйнең уртасында – шаулап аткан чәчәкләргә, «мине өз» дип мөлдерәп торган җиләкләргә мул вакытта тугангадыр – аннан һәрчак зиннәтле купшылык бөркелеп тора. Атлаганда да үз дәрәҗәсен белеп атлаган, әйтер сүзен сайлаганда да аны адресатына һичшиксез барып җитәрлеген тапкан ханым ул. Клара ханым белән аралашкан берничә дистә елда мин аның киң күңеллелегенә, юкка-барга вакланмаучан холкына, ханбикәләргә хас көязлегенә сокланам.

Татарстан мөхәррирләре, я...

«Мәдәни җомга» газетасы, «Безнең мирас» һәм «Казан утлары» журналларының баш мөхәррирләре, әдипләр Вахит Имамов, Ләбиб Лерон һәм Рөстәм Галиуллин, ике арадагы әдәби бәйләнешләрне ныгыту өчен, Уфада иҗади сәфәрдә булды. Алар анда «Агыйдел» һәм «Шоңкар» журналларының баш мөхәррирләре, Башкортстан язучылары һәм шагыйрьләре белән очрашып, электән килгән әдәби-мәдәни дуслыкны ныгытуга юнәлтелгән эшләр, киләчәккә ниятләр турында сүз алып бардылар. Кунаклар, җавап йөзеннән, Башкортстан әдипләрен үзләренә чакырдылар. Әлеге очрашулардан кайбер фотомизгелләрне сезнең игътибарыгызга да тәкъдим итәбез. 

«Авыр туфрагың җиңел...

Мәгълүм ки, халыкка дача өчен җирнең юньлесен бирми хөкүмәт. Йә ул элеккеге карьер булыр, яки сазлык. Яисә чокыр-чакыр. Андый җирне алдыңмы инде, гомер буе туфрак ташып чиләнәсең.

Әнә, язучыларның «Весна» дип аталган дачалар җиреннән элек кирпеч заводы өчен сары балчык чыгарганнар. Хәзер инде, киресенчә, шундагы үз җиренә һәркем үзе булдыра алганча балчык-туфрак ташый.

Минтимер Шәймиевнең балач...

Беренче карашка ул Татарстан төбәгендәге бик күп авыллардан әллә ни аерылып та тормый кебек. Биредә дә күркәм кешеләр яши, бу авылның да үзенә генә хас матур, ямьле табигате бар, ошбу авыл балалары да – шук-шаяннар, самими-саф җанлылар, эшчән-тырышлар, җырга-моңга, шигърияткә гашыйклар…

Бик күп авылларның халкы үзләрендә туган күренекле шәхесләре, олпат кешеләре – шагыйрьләре, язучылары, галимнәре, артистлары, табиб-мөгаллимнәре белән лаеклы рәвештә горурлана. Нур Баян, Рахмай Хисмәтуллин кебек шагыйрьләр дә – Әнәк авылының горурлыгы, мактанычы.

«Җиде тотам ук атты…...

Аларның төп кораллары – ук һәм җәя, кылыч һәм балта, кистән һәм сөңге, калкан, шишәк һәм көбә күлмәк.

Р.Фәхреддин

Ук белән җәя – төрки халыклар иң еш кулланган хәрби һәм ау коралы. Аны ясау, хәрби һәм стратегик белем белән бергә, аучылык эшен яхшы белүне, зәвык һәм сәнгати осталыкны да таләп иткән.

Башка язмалар →