Зирәк чуаш хатыны күлмәге

Милли киемнең үзендә һәрвакыт аңа гына хас тарихны, халык холкын һәм үзенчәлеген йөртүе күбебезгә мәгълүмдер. Чыннан да, милли күлмәктә, аның детальләрендә, бизәү орнаментларында милләтнең ни күргәнен, нәрсә олылаганын, нинди гореф-гадәтләргә өстенлек бирүен күрергә мөмкин. Бу күренеш чуаш милли киемнәренә дә хас. Билгеле булганча, чуаш сөйләме 3 диалектка бүленә: югары, түбәнге һәм урта түбәнге. Аларның һәрберсе бер-берсеннән аерылып тора, милли киемнәре дә деталь, төс ягыннан үзгә. Бу үзгәлекне төгәл мисаллар нигезендә тикшерер-ачыклар өчен, без Чүпрәле районындагы Уби авылының урта мәктәп музее җитәкчесе, тарих укытучысы Наталия Куракина белән сөйләштек.

«Безнең дәвернең кыяфәте»

(Бакый Урманче көндәлекләреннән)

1967 ел

9 февраль.

Баязид Борнаев вафат. Безнең «Мөхәммәдия» шәрикләребездән иң сәләтле, иң тырыш иптәшебез иде. Беренче дөнья сугышы, әсирлек, революция, яңадан уку, партиягә кереп хезмәт итү, Сталин каһәренә дучар булып күп еллар концлагерь, озак авыру – безнең дәвернең кыяфәте!

Өрәңге

Түрәң Кобагыл өрәңгедән каты икән.
«Идегәй»

Өрәңгенең безнең илдә кырлы-кырлы киң яфраклысы таралыш алган. Бу агач уртача 200 ел яшәргә мөмкин, биеклеге – 30 метрга, юанлыгы метр ярымга кадәр җитә. Олы өрәңгенең кайрысы көрән төскә керә. Яфраклары эре, биш чатка җәенке, бик үзенчәлекле матур, аның яфракларын башка бер агач яфрагы белән бутап булмый.

«Күңелле сәхифәләр» яңа ф...

2 декабрь көнне Габдулла Тукай әдәби музеенда «Күңелле сәхифәләр» дип аталган Тукай җыентыгының уникаль чыгарылышы тәкъдим ителде. Китапта беренчел басманың үрнәкләре куелуы белән үзенчәлекле.

Халык җырчысы

«Бер гүзәлен сагынам чишмәнең», «Арча кичләре», «Балкый Шәйморза утлары», «Кайтыгыз, торналар», «Керфегеңә тамармын мин» һәм башка җырлар – халкыбызның яраткан җырчысы, Татарстанның халык артисты Габдулла Рәхимкулов башкаруында тамашачы күңеленә, хәтеренә кереп калган җырлар. Аларны тыңлаганда җырчыны искә алабыз. Әйе, күп кенә җырларны популярлаштырган, халык мәхәббәтен казанган җырчыларны башкарган әсәрләре дә гомерле итә, алар халык хәтерендә башкарган җыр-моңнары белән яши. 2012 елда Г.Тукай исемендәге татар дәүләт филармониясендә Габдулла Рәхимкуловны искә алу кичәсе уздырылган иде. Фойеда җырчыга багышланган күргәзмә дә оештырылды. Габдулла Рәхимкуловның Самарада яшәүче оныгы Айрат белән дә шунда таныштык. Әлеге кичәне оештырып йөрүче егет шул чакта күргәзмәдә кулланырга дип бабасының кайбер фоторәсемнәрен дә тапшырды. Алар хәзер музей архивында саклана. Җырчының бакыйлыкка күчүенә быел октябрь аенда 25 ел булды. Аның тормыш һәм иҗат елларын искә алыйк…

Үлемсезлек җырчысы

Менә ничә ел инде Каракитә белән Мунчәли арасындагы көмеш чишмә тагын да моңсурак ага сыман. Чишмә буендагы бөдрә талларда, Мунчәли мәктәбенең шәфәкъ алсулыгында янган зур тәрәзәләрендә, хәтта Чүпрәле районында кояшлы иртәне беренче булып сәламләүче Бизнә тауларында да ниндидер сагыш бар. Алар ничә ел инде Казаннан кайтып үзләрен Тукай сүзләре белән сәламләүче нечкә хисле шагыйрьне күрмиләр.

Хәйдәр Гайнетдинов: «Гел...

Шагыйрь, прозаик, тәрҗемәче һәм журналист, СССР Язучылар берлеге әгъзасы (1983) Хәйдәр Гайфетдин улы Гайнетдинов (әдәби тәхәллүсе – Хәйдәр) 1952 елның 27 ноябрендә Татарстанның Зәй районындагы Дүрт Мунча авылында туа. Урта мәктәпне тәмамлаганнан соң (1970), ул бер ел колхозда эшли, аннары, Казанга килеп, 1971-1976 нчы елларда Казан дәүләт университетының татар филологиясе бүлегендә югары белем ала. Хәйдәр Гайнетдинов 1976 елның апреленнән бирле матбугат эшендә була: «Ялкын» журналы редакциясендә җаваплы сәркатип вазыйфасын башкара.

Бөтендөнья татар конгресс...

Бүгенге вазгыятьтә икътисад, бизнес мәсьәләләре зур авырлыкларга дучар булды. Татарстанда исә бу мәсьәлә күптән актуаль проблемалар рәтендә тора.

Шул факторны тулаем юкка чыгаруны максат итеп куеп, 20-22 ноябрь көннәрендә Бөтендөнья татар конгрессы «Татарстанның эшлекле хезмәттәшләре» XV форумын оештыра. Биредә Россия Федерациясенең 48 регионыннан һәм 13 чит илдән вәкилләр катнашуы көтелә. Форумда 300гә якын эре татар эшмәкәре катнашачак.

Шагыйрь Хатыйп Касыймның ...

Шагыйрь, 1993 елдан Татарстан Язучылар берлеге әгъзасы Хатыйп Касыйм (Хатыйп Касыйм улы Исрафилов) 1932 елның 15 ноябрендә Татарстанның Түбән Кама районындагы Болгар авылында туган.

1990 елда ул, инженерлык эшен калдырып, Түбән Камада чыга торган «Туган як» газетасы редакциясенә әдәби хезмәткәр булып эшкә күчә. 1991 елда «Ак чишмә» исемле беренче мөстәкыйль китабы басылып чыга.

«Кичке моң» (2001), «Мин җирдә калам» (2004), «Ак болытка орынам» (2006) дигән китаплар авторы.

Хатыйп Касыйм 2009 елда вафат булды.

Аны көткән агач улаклар

«Менә алар, минем балаларым», – дип, Резеда ханым картиналарын күрсәтә башлады. Резеда Яманова иҗаты белән якыннан таныш булмасаң да, алар күңелеңә үтеп керә, чөнки шәхсән син белгән урыннарны хәтерләтә. Су буендагы агач-куак яфракларының шыгырдаган тавышы, чишмәләрнең салмак кына челтерәве, урам буенча үз уйларына чумып барган авыл кешесе, кичен тыныч кына җырланган халык көйләре… Татарстан һәм Россия Рәссамнар берлеге әгъзасы Резеда Яманова иҗаты белән танышу нәкъ менә шуннан башланып китте.

Башка язмалар →