Тукай «Идел» газеты редакциясендә

«Идел» газеты редакциясе һәм матбагасы шәһәрнең эшчеләр бистәсе Тияктә, хәзерге Воронеж урамында, ике катлы агач йортның астагы этажында урнашкан, өстә приходская школа иде. Без аны Хәбибулла Насыйбуллин мәктәбе дип йөртә идек.

Чын иҗат кешесе

Әсәрне башлау бурычы йөкләнгән җөмлә мөһим үзенчәлеккә ия. Язучы кеше аны табар өчен беркайчан да вакытын кызганмый. Айдар Хафизга 75 яшь тулу уңаеннан, китап язуны театр миңа йөкләгәч, мин дә шактый вакытлар эзләдем аны. Инде менә Айдар Хафизның башыннан узган вакыйгаларны, аның үзенчәлекле тормышын, гаять бай иҗатын гәүдәләндерергә бурычлы китапның ничегрәк булырга тиешлеге берникадәр төсмерләнә башлаганда, уй-фикер болытларымны яргалап, күңеле изгелеккә тарта, дигән якты гыйбарә калыкты.

Илһам кайчан килә?

«Болгар» мосафирханәсенең кырыгынчы бүлмәсендә өч шагыйрь сөйләшеп утыра: Габдулла Тукай, Сәгыйть Рәмиев, Зариф Бәшири.

Тукай Бәширине өнәп бетерми, аның тизрәк чыгып китүен тели. Кунак ителгән, сыйланган, сөйләшәсе сүз дә беткән, аңа бары, саубуллашып, рәхмәтләр әйтеп чыгып китәсе генә калган. Ә Зариф Бәшири чыгып китәргә җыенмый, такылдавын дәвам итә, әле бер темага, әле икенче темага күчә.

Теләкләрем тормышка ашты

Төшемдә Тукай

2015 елда «Кардәш каләмнәр» (Төркия) журналы Тукайның 130 еллыгына багышлап махсус сан әзерләде. Шулвакыт мин: «Тукайны төшендә күрүче шагыйрь, язучы, галим, мөгаллим, укучы-шәкерт, артист, журналист яисә гади халыктан берәр кеше булдымы икән? Газета-журналлар шундый сораштыру оештырып, «Төшләрдә Тукай» исемле сәхифә ачсалар, ничек кызык һәм яхшы булыр иде», – дип уйлап куйган идем. Махсус сан әзерләгәндә дә, төрек шагыйре Али Акбаш белән бергә Тукайның 130 шигырен төрекчәгә тәрҗемә иткәндә дә, бөек Габдулланы төштә күрергә тилмердем. Әмма насыйп булмады.

Аяз Гыйләҗевнең Әмирхан Е...

Әмирхан абый!

Сәлам Сезгә!

Мин «Былбыл баласы» дигән пьеса язып йөрим. Үземчә, бик кирәкле, безнең халык өчен бик вакытлы тема ул. Соңгы елларда мине гел бер уй борчый: татарлар бик нык таралалар. Югыйсә таралмаска да була ич!

Шагыйрь Рәшит Әхмәтҗановн...

Күренекле шагыйрь, ТАССРның атказанган сәнгать эшлеклесе (1991), татар милли хәрәкәте активисты, 1970 елдан СССР Язучылар берлеге әгъзасы Рәшит Хәниф улы Әхмәтҗанов 1941 елның 14 апрелендә Татарстанның Баулы районындагы Татар Кандызы авылында туган.

Шагыйрьнең «Хыялларым үзем белән» дигән тәүге җыентыгы 1965 елда дөнья күрә. 1957-1958 нче елларда ул Бөгелмәдә төзүчеләр әзерләү училищесында укый, аны тәмамлагач, нефть районнарында һәм Әлмәт шәһәрендәге төзү оешмаларында ташчы булып эшли. Р.Әхмәтҗанов 1961-1964 нче елларда Совет Армиясендә хезмәт итә. 1969-1980 нче елларда ул – башта Татарстан АССР Мәдәният министрлыгында сәнгать эшләре буенча инспектор (1969-1974), аннары «Яшь ленинчы» һәм «Татарстан яшьләре» газеталарында, соңыннан «Казан утлары»нда әдәби хезмәткәр вазыйфасын башкара.

Р.Әхмәтҗановның кайбер китаплары: «Ак канатлар» (1972), «Гомер чишмәсе» (1976), «Алмалы җәй» (1979), «Җан яктысы» (1980).

Ул 1995 елның 5 гыйнварында Казанда вафат булды.

Сынчы Рада Нигъмәтуллинан...

Скульптор, ТАССРның атказанган сәнгать эшлеклесе (1984), Татарстанның халык рәссамы (2002), Татарстанның Г.Тукай исемендәге дәүләт премиясе лауреаты (2007), РФнең атказанган рәссамы, СССР Рәссамнар берлеге әгъзасы (1971) Рада Хөсәен кызы Нигъмәтуллина 1931 елның 14 апрелендә Казанда туган.

Ул, Казандагы 80 нче (1934-1940 нчы елларда 1 нче) мәктәпне тәмамлагач, башта – Казан сәнгать училищесын (1954), аннары И.Е.Репин исемендәге Ленинград сәнгать, скульптура һәм архитектура институтын (1960) тәмамлый. Диплом эшен («Миләшкәй») «бишле»гә эшли. Остазлары – М.Анушкин, С.Ахун.

Р.Нигъмәтуллинаның кайбер хезмәтләре: «Уеннан уймак», «Беренче сыйныфлар», «Апуш», «Әллүки», «Сара Садыйкова», «Сөембикә» һ.б.

Р.Нигъмәтуллина 2019 елның 12 октябрендә Яшел Үзән районының Васильево бистәсендә вафат булды.

Бәхет китабын кем язган?

Борынгы төрки әдәбиятның иң танылган үрнәкләреннән берсе булган «Котадгу белек» әсәрен Караханлы дәүләте чорында Йосыф Баласагунлы язган. Бу эшне ул 1069 елда Баласагунлы шәһәрендә башлап, 1070 елда Кашгарда тәмамлаган. Галим үз әсәрен Караханлы хөкемдары Табгач Бугра Кара ханга тәкъдим иткән. Хөкемдар, язманы ошатып, авторына «хас хаҗиб» дигән дәрәҗә биргән. Шуңа күрә Йосыф Баласагунлыны кайвакыт Йосыф Хас Хаҗиб дип тә атыйлар. Биредәге «хаҗиб» сүзе гарәпчәдә хан сарайларындагы хөрмәтле дәрәҗә исемен белдерә, ә «хас» («хасс») сүзе ике мәгънәгә ия: 1) сизүче, тоючы; 2) бер нәрсәгә, бер эшкә билгеләнгән.

Башка язмалар →