Таллаһи сүзе нәрсәне аңлата?

ТАЛЛАҺИ г. — «Татар теленең аңлатмалы сүзлеге»ндә (2005) гарәп теленнән алынма булуы күрсәтелгән. Алла исеме белән ант итү сүзе, «Орфографик сүзлек»тә ымлык дип искәртелә. Чыннан да, бездә ул гадәттә билләһи, валлаһи сүзләренә ияреп кенә йөри. Ш.Мәрҗани аны гарәби чыгышлы алынмалар исәбенә кертә һәм мәгънәсен «Аллаһ (исеме) белән ант итәм» дип аңлата. Төрек телендә таллаһ(и) – Алладыр, хактыр, дөрестән дә, чыннан да мәгънәсендә. «Таллаһи» — «тәгаллаһи»дан кыскарган сүз булырга мөмкин.

Тапшырылмаган хатлар (дәв...

Әсәрнең башын монда укый аласыз

Искәндәр!

Шушы язуыңнан соң син «Дәфтәр»гә әйләнеп тә карамадың. Мин сиңа болай дип җавап биргән идем:

Ялгышасың, акылсызым!

Бу мещанлык түгел. Бу фәкать синең куркуың гына. «Кеше алдында көлкегә калырбыз», имеш. Аннары «минем характерымны өйрән, сорауларыма игътибар ит, ярдәм күрсәт» дигән сүзләреңне ничек аңларга? Нигә мин сине өйрәнергә тиеш тә, син мине юк? 

Хәким Сәлимҗанның илле ел...

Көннәрдән бер көнне Такташ театрга килеп керә дә Хәким Сәлимҗанга:

— Бер шигырь яздым, син шуны сәхнәдән укы! – ди.

Бу — Такташның «Абдул агай әкияте» булып чыга.

Хәким Сәлимҗан шул көнне үк, яттан өйрәнеп, шигырьне Такташка сөйләп күрсәтә. Шагыйрь чын күңелдән артист Хәкимне котлый, рәхмәт әйтә.

Артист Хәким Сәлимҗан шушы шигырьне илле ел дәвамында сәхнәдән сөйләп йөри.

Тапшырылмаган хатлар (дәв...

Әсәрнең башын монда укый аласыз

Искәндәр!

Беренче хатымны сиңа җибәрмәдем.

Өзек-өзек җөмләләр белән язылган фикеремне аңлата алмыйм төсле. Әйтергә теләгән төп фикерем әйтелмичә кала кебек. Хатымны җибәрерменме, юкмы — анысын да белмим. Менә хәзер дә синең өчен түгел, үзем өчен язам, үземнең тормышым белән сөйләшкәндәй утырам.

Ә сез «талак» т...

Талак г. — Хатын аеру. «Талак кылу, иреккә җибәрү» мәгънәсендәге «талакун» сүзеннән.

Талак кылучы ир талик дип, ә иреннән аерылган хатын талика дип атала. Митлак – Талак кылучы (кушамат). Аллаһы Үзе рөхсәт иткән нәрсәләр арасында талак Аллаһ сөймәгән гамәлләрдән исәпләнә. Шуңа күрә талакны булдырмый калу өчен барлык мөмкинлектән файдалану зарур. Коръән-Кәримнең «Хатыннар» сүрәсендә 128 нче аятьтә болай диелә: «Әгәр бер хатын иренең бизгәнен яки талак кылырга теләгәнен сизсә, бу хатын белән иренең арасын төзәтеп дуслаштыруда гөнаһ юктыр. Килешү, гафу итешү аерылышудан хәерлерәк.» («Коръән тәфсире» буенча.)

Эчеңнең матурлыгы

Бер кеше үзенең наданлыгын белмичә бер хикмәткә керешсә яисә матур-матур киемнәр киенеп, галим вә белекле кешеләр арасына керешеп сүз сөйләшә башласа, хәзер наданлыгы беленеп, саескан кеби кем икәнлеге аңланыр. Шуның кеби адәм баласына да тышыннан гына матурланып яисә үзе белмәгән нәрсәләрне, беләмен, диеп йөрергә ярамыйдыр. Тышыңны матурлаган кеби эчеңне дә матурларга кирәк буладыр. Тыштан матур булган кеби күренеп, эчтән каралып йөрергә ярамыйдыр.

Тапшырылмаган хатлар (дәв...

Әсәрнең башын монда укый аласыз

Искәндәр!

Бу кичне син гаҗәп игътибарлы идең. Сүзләрең җылы, тавышың йомшак иде. Айлы кичтә яуган беренче кар тәңкәләрен син, чәчәкләргә охшатып, сүзне киң күңелле, батыр йөрәкле, тирән хисле зур акыл ияләренә бордың. Син бу кичне байтак даһиларның үзләрен һәм аларның әсәрләрендә булган каһарманнарны телгә алдың. Бөек кешеләр турында булган сүзләрең мине канатландырып, самолетта очырткан кебек, югарыга таба күтәрделәр. Төн буе сине тыңлыйсы килде. Мин бу кичне сине култыклап барганда: «Нинди бәхет! Мин үземнең киләчәк тормышымны күрәм. Акыллым Искәндәр, мин сине үлгәнче яратырмын, мин сиңа яхшы иптәш булырмын», — дип уйладым.

Мәгънәле җавап (мәзәк)

Бер адәм бүлмә ишеген ачып карый да түбәнчелек беләнрәк сорый:

— Иптәш Ишмөхәммәтов сез булмыйсызмы?

Бүлмә хуҗасы өч сүз белән ишекне эчтән ябып куя:

— Мыскыл итмәгез әле!

Казанда Әмирхан Еники ист...

2020 елның 14 февралендә 11:00 сәгатьтә Татарстанның халык язучысы Әмирхан Еники истәлегенә мемориаль такта ачу тантанасы узачак. Бу хакта Татарстан Язучылар берлеге матбугат хезмәте хәбәр итә.

Истәлек тактасы язучы озак еллар яшәгән йорт диварына – Казан шәһәре, Чехов урамы 53 йорт адресы буенча урнаштырылган.

Башка язмалар →