Драматург Мөхәммәт Әблиев...

Драматург Мөхәммәт Шәриф улы Әблиев 1900 елның 15 июлендә Кама Тамагы районының Даныш авылында туган.

Язучы буларак ул узган гасырның егерменче елларында таныла башлый – хикәяләр (мәсәлән, «Минем дустым сугышта», 1922), повестьлар («Итекче кызы», 1928; «Ком улы», 1929) яза, үзен драматургия өлкәсендә дә сынап карый («Ике туй», 1925; «Лейтенант», 1940). М.Әблиев 1936 елда атаклы «Шәмскамәр» драмасын яза.

Гөл чәчеп җиргә…

Журналистлар гаҗәеп үзенчәлекле халык. Алар кешеләр күңеленә ятышлы, мәгънәви мәкаләләр иҗат итүләре белән бергә, җәмгыятебезнең  матур һәм җитешсез якларын күреп, дәвер таләпләренә тәңгәл, тетрәндергеч репортажлар ясаулары белән кешеләрдә киләчәккә өмет уяталар. Шулай булмаса, матбугатыбыз дүртенче хакимият исемен тиз югалтыр, аларга ихтирам бетәр иде.

Татарстан синоптиклары кө...

Республика территориясендә аномаль эссе һава торышы саклана. 

Иртәгә, 15 июльдә, Татарстанда һава шартларының бозылуы көтелә. Бу хакта ТР Гидрометеорология һәм әйләнә-тирә мохитне күзәтү идарәсе хәбәр итә.

Төнлә республикада урыны белән яңгыр явачак. Төнлә һәм көндез яшенле яңгыр, урыны белән боз явуы ихтимал.

Милли көрәш төрләре

Молдаван көрәше (трынтэ). Күлмәк-чалбардан көрәшәләр. Билгә йомшак билбау – шарф буыла. Көндәшләр бер-берсен билләреннән яисә билбаудан эләктерәләр. Аяк ярдәмендә, аяк аша егу, аякларга кул белән кагылу тыела. Максат – көндәшне берьюлы ике калак сөягенә ташлау. Дәвамлылыгы – 10 мин.

Үзбәк көрәше (кураш). Көрәш Бохара һәм Фирганә кагыйдәләре буенча алып барыла. Йомшак билбаулы милли халаттан көрәшәләр. Көндәшләр бер-берсенең билбавын уң кул белән аркадан урап тоталар. Билбауны ычкындырырга ярамый. Сул кул белән теләсә кайсы җирдән тотарга мөмкин. Көндәшен аркасына салганы җиңә. Тик аяк аша егу тыела. Дәвамлылыгы – 10 мин.

Саран теща (мәзәк)

Хатынның анасын урысчалатып теща дип йөрттеләр безнең якларда. Бер танышым сөйләде. Шулай бервакыт күрше авылга тещаларына кунакка баралар болар хәләл җефете белән.

Авырып урында ятса да, кызы белән киявенең парлап чәй эчкәннәрен чаршау ярыгыннан гына күзәтә карчык. Кызын үз янына чакырып ала да:

– Кияү чәенә өч шакмак шикәр салды. Эрегәнче берсен ал әле тизрәк‚ – дип пышылдый икән тегеңә.

Татарстанда 34 градуслы э...

Республикада урыны белән кыска вакытлы яңгырлар һәм яшен булуы ихтимал. 

Бүген Татарстанда кабат аномаль эссе һава торышы көтелә. Бу хакта ТР Гидрометеорология үзәге хәбәр итә.

Алмашынучан болытлы һава көтелә. Көндез республикада урыны белән кыска вакытлы яңгыр һәм яшенле яңгыр явачак.

Мәхәббәт чокыры (хикәя)

1968 елда, бәхет эзләп, Оренбург өлкәсенә «Чирәм җир» игәргә киттем. Шунда бөтенләйгә калырга да исәп бар иде.

Ләкин…

Бер шигырем белән хикәямне «Яшь ленинчы» гәҗитенә җибәргән идем. Зөлфәт исемле шагыйрьдән хат алдым: шигырем басылып чыккан, ә хикәямдә Паустовский чалымнары бар, дигән… Миңа шул җитә калды, Чирәм җирнең сөрелеп бетмәгән далаларын калдырып, кайттым да киттем!

Су бораулаучы булып урнаштым. Актанышның Чынык авылындагы бер кызга сокланып, «Мәхәббәт чокыры» дигән хикәя яздым да «Яшь ленинчы»га килдем. «Балалар гәҗитенә бигүк ярамас бу, әйдә, Фаилгә керәбез», – ди Зөлфәт.

Бакый Урманче һәм Флора Ә...

Бакый Урманче һәм Флора апа белән аз булса да аралашып калдым. Флора апа Әхмәтова-Урманче байтак еллар «Сөембикә» журналының редколлегия әгъзасы булып торды. Утырышка килүенең берсендә минем иҗатны күзәтеп барулары, газета-журналларда чыккан шигырьләремнең Бакый Урманченың да, үзенең дә күңелләренә хуш килүе турында әйтте. 1984 елда «Яңгыр җиле» исемле китабым чыккач, Бакый абый китабымны соратып алды. Мин аны автограф белән бүләк иттем. Алга таба «Мизгел» һәм «Гөлләр елы» исемле китапларымны да.

Барганнарымда Флора апа чәй тәкъдим итмичә җибәрми иде. Мөнәсәбәтләре шулкадәр матур, иргә шулкадәр тәрбия-хөрмәт – соклангыч татулык! Күңелләрендә аерым шәхесләргә аерым бер хөрмәт. Хәтта бервакыт Әмирхан Еникиләр белән бер табынга чакырулы булдым. Флора апа кечкенә табаларда, өстен камыр белән капламыйча, төрле төстәге пироглар пешергән. Мүк җиләгеннән – кызыл, лимоннан – сары, кара карлыганнан – күгелҗем. Алар табынны шулкадәр матур итеп бизәп торалар. Тәмнәре дә ашап туйгысыз иде.

Сара Садыйкова

Татарстан Язучылар берлегенең Матур әдәбиятны пропагандалау бюросында эшләгән чорда миңа әдәбият-сәнгать әһелләренең күбесе белән багланышка керергә туры килде. Чөнки очрашуларга әдипләрне генә түгел, композиторлар, музыкантлар, нәфис сүз осталары һәм җырчыларны да чакыра идек. Күпчелек очракта бу заявка бирүчеләрнең теләген искә алып эшләнә иде. Шуңа күрә алар бик шатланып «Казан язы», «Туган тел бәйрәме» кебек әдәби-музыкаль кичәләрдә чыгыш ясады.

Сара апа Садыйкованы да чакыргаладым. Олы яшьтә булуына карамастан, ул ризалаша иде.

Бервакыт мин аны кайсыдыр заводның тулай торагына дәштем. Очрашу кичке якта буласы иде. Сара апаны өе янында, урамда, каршы алдым. Әкрен генә тукталышка барып, сигезенче трамвайга утырдык.

Арчалар тарихны саклый бе...

Атна башында Арча районының Гөберчәк авылында язучы Мөхәммәт Мәһдиев музее ачылуга 20 ел тулу уңаеннан тантаналы бәйрәм булды. Музей төзелү турында фәрман чыкканнан алып, хәзерге көнгә кадәр биредә әдипнең шәхси әйберләрен,

Язучы Җәвад Тәрҗемановның...

Язучы, галим, ТАССРның атказанган фән һәм техника эшлеклесе (1981), 1947 елдан СССР Язучылар берлеге әгъзасы Җәвад Әфтах улы Тәрҗеманов 1920 елның 8 июлендә Казанда туган.
1938 елда, 10 сыйныфта укыганда, аның «Галстук» исемле беренче шигырьләр җыентыгы дөнья күрә. Киң танылу алган әсәрләре: «Ябалак һәм Тавык» (1940), «Шуктуган» (1962), «Шаян һәм Наян» (1965), «Көмешкойрык» (1967) әкиятләре һәм «Лобачевскийның яшьлеге», «Алтын дага» романнары (1965).

Мөхәммәт Мәһдиев. Туган я...

Миңа соңгы елларда Казан арты авылларының исемнәре каян килеп чыгуын сорап хатлар килә. Мин бу өлкәдә белгеч түгел, әлеге мәсьәлә белән махсус шөгыльләнгәнем юк. Фән-гыйлем өлкәсендә минем ХХ гасыр башы татар әдәбиятына һәм халык авыз иҗатына караган азмы-күпме хезмәтләрем бар. Авыл исемнәренә килсәк, монда инде мин туган як тарихының табигатендә, җирендә сакланып калган кайбер авазларын интуиция белән генә сизә алам. Шулай да бу өлкәдә тәҗрибә уртаклашып карыйсым килә.

Башка язмалар →