Яңалыклар
-
Идел буе Болгар дәүләтенең иҗтимагый-сәяси төзелеше
Идел буе Болгар дәүләте гадәти феодаль дәүләт булган. Илдә әмир хакимлек иткән. Дәүләт оешкан башлангыч чорларда аның башлыгы эльтебер дип аталган. Әле Төрки каһанлыгында ук, соңрак Хәзәр илендә кабилә берләшмәләренең гаскәр башлыкларын нәкъ шулай дип йөрткәннәр. Бу сүзнең төгәл мәгънәсе ачыкланып бетмәгән, алай да аның тамыр сүзе «эль» борынгы төркиләрдә кабиләләр берлеге, дәүләт яки ил дигәнне белдергән. Ул бүгенге төрки халыклардагы «ил» дигәнгә туры килә һәм «эльтебер» сүзе илтабар дигән мәгънәне аңлаткан булса кирәк (Урта Азия төркиләрендә, мәсәлән, Илтотмыш дигән хан да булган). Соңгырак чорда, мөселманлык киң таралганнан соң, бу төшенчәне «әмир» дигән гарәп сүзе алыштырган. Шул ук вакытта кайбер авторлар, беренче чиратта, Ибне Фадлан, гарәп дөньясында гомуми кабул ителгәнчә, болгар хакимен уртак төшенчә белән патша, падишаһ мәгънәсендә «мәлик» дип тә атаган. -
Рәшидә абыстай вәгазьләреннән
«Васыятем шул: пакь булыгыз, гыйбадәттә булыгыз, зекердә булыгыз, хакыйкый булыгыз! Барыгызга да шушы догам: Аллаһы Тәгалә барыбызга да әлеге дога, теләквасыять бәрәкәтендә дөньяда һәм ахирәттә бәхет-сәгадәткә ирешергә насыйп әйләсә иде. Хатакимчелекләребез ярлыканып, калган гомерләребездә игелек кылып яшәргә, бакый дөньяга иман белән күчәргә насыйп әйләсә иде! Аллаһы Тәгалә һәркайсыбыздан разый булсын!» -
Рәшидә абыстай Исхакый: «Мине вәгазьләремнән эзләгез!»
«Күрешеп, әниегез – Рәшидә абыстай хакында әңгәмә корып алыйк әле», – дип шылтыраткач, мөфти хәзрәт миңа әүвәл әнисе төшкән видеолар җибәрде. «Ул еш кына, мине вәгазьләремнән эзләгез, дип әйтә иде, башта шуларны кара әле», – диде. Анда, чынлап та, абыстайның бик гыйбрәтле вәгазь-нәсыйхәтләрен ишетәсең. Бер язучы: «Мине китапларымнан эзләгез», – дигән. Дөрестән дә, бу видеоларны күргәч-тыңлагач, Рәшидә абыстай күз алдына килеп баскандай була. Шулай да әнисе хакында улы Госман хәзрәттән дә яхшырак сөйләүче табылмастыр. -
Мунчәли укуларыннан фоторепортаж
17 август көнне Чүпрәле районының Мунчәли авылында регионара рухи, милли-мәдәни, дини җыен – XVII «Мунчәли укулары» узды. Чарада мәшһүр дин әһелләре, галимнәр, җәмәгать эшлеклеләре катнашты. Быелгы җыен гаиләдәге рухи-мәдәни мирасны, гореф-гадәтләрне һәм хәләл яшәү рәвешен саклауга багышланган иде. -
Мөнир Вәлиев: «Әтрәчтә дәүләт өчен акча сукканнар»
– 1990 нчы еллар – илнең таркалып бара, гореф-гадәтләр онытыла, бер үк вакытта ислам диненең яңа тамыр ныгыта башлаган вакыты. Шул чакта авыл мулласы Ислам абый һәм аның хатыны белән киңәшеп сөйләштек тә борынгы бабайлардан мирас булып калган урыннарны, гореф-гадәтләребезне, мәдәниятебезне саклау, тарихыбызны искә төшерү өчен бер мәйдан итәргә теләдек. Эшне тар даирәдә генә – үзебезнең Кече һәм Олы Әтрәч кешеләре катнашында башлап җибәрдек, аннары Алабирде халкы да тартыла башлады. Әлеге күркәм бәйрәм 2006 елга чаклы «Шәфкать шәриф» дип йөртелә торган иде. Ни өчен шулай атадык? Чөнки ул халыктан, үзебездән җыелган иганә һәм сәдака акчасына оештырылып килде. Бу изге урынга җыелып, мәрхүмнәр рухына дога кыла, ә аннары чәй-аш мәҗлесе үткәрә торган идек. -
Чыңгыз Мусин шигырьләре
Түрә булып җирдә яшәмәдем – Үз-үземә үзем түрәмен. Бу дөньяның чиксез матурлыгын, Хозурлыгын күбрәк күрәмен. -
Мәүла Колый хикмәтләре
Ата-ана тугырды безне, мөхиб дуслар, Хөрмәтләрен яхшы кылып йөрмәк кирәк. Аһ-ваһ диү, күңелләре мөшкел булса, Хәлләрене тәгъзим берлә сормак кирәк. Йиеп, эчеп, тәгать кылса, – шөкер кылгыл, Күңелләрен даим хушнуд кылмак кирәк. -
ДӨНЬЯДА СҮЗЕМ КАЛЫР...
Халыклар һәм илләр арасындагы бәйләнешләр бик көчәйгән бүгенге көндә язучыдан тирән белем, киң колачлы иҗат кешесе булу сорала. Сәнгать турында, матур әдәбият әсәрләре турында сүз йөрткәндә, без аларны тормыш белән бәйләнештә карыйбыз, аларга шул ноктадан чыгып бәя бирәбез. Язучылардан без тормышчан тема һәм проблема, тормышчан сюжет һәм тормышчан вакыйгалар, тормышчан образлар таләп итәбез. -
Музыка аның өчен шатлык hәм бәхет чишмәсе иде
1952 ел Фасил өчен – символик ел. 17 яшьлек авыл егете Казанга зур өмет, хыял белән килде. Башкаланы үзенең виртуоз, оста уены белән әсир итәргә, үзенең ихлас музыкасы белән таң калдырырга теләде ул. Тәүге адымнар, укулар бик авыр булып күренде, кыен барды. Стипендия аз, бер фатирдан икенче фатирга күчеп йөрүләр туйдырды. Үзенең музыка коралы булмау сәбәпле, төнгә хәтле хөкүмәт баянында, фортепианода гаммалар, яңа әсәрләр өйрәнү, күнегүләр ясау... Йокысыз төннәр, конспектлар, җиңел бирелми торган алман теле... -
Язучы-тәнкыйтьче Фәрваз Миңнуллиның тууына 90 ел
Язучы, әдәби тәнкыйтьче, тәрҗемәче, Татарстан АССРның атказанган мәдәният хезмәткәре (1994) Фәрваз Мөхәммәдулла улы Миңнуллин 1934 елның 5 августында Арча районындагы Ишнарат авылында туган. Арча педагогия училищесында (1950-1954) һәм Казан дәүләт университетының татар теле һәм әдәбияты бүлегендә (1954-1959) махсус урта һәм югары филологик белем ала. 1959-1961 нче елларда «Совет әдәбияты» (хәзерге «Казан утлары») журналы редакциясендә бүлек мөдире булып эшли. 1961-1964 нче елларда ул Казан университеты каршындагы аспирантурада укый. 1965 елның маеннан 1976 елның ахырына кадәр «Казан утлары» журналы редакциясендә тәнкыйть бүлеген җитәкли. 1977 елда аны Татарстан Язучылар берлеге идарәсенең җаваплы сәркатибе итеп сайлыйлар. 1978 елдан ул – Татарстан Язучылар берлеге рәисенең урынбасары, ә 1984 елның июленнән – Татарстан китап нәшриятының матур әдәбият редакциясе мөдире хезмәтендә. -
Беренче татар әлифбалары
Татар әлифбаларының тарихы «Шәраител-иман»нан («Иман шарты»ннан) башлана. Аның беренче басмасы 1801 елда «Әттәхөҗҗи» («Иҗекләп уку») дигән исем астында чыга. 1800 елда Казанда Сенат типографиясенең филиалы ачыла. «Азия типографиясе» дип аталган бу типографияне карап тоту китап басу остасы, нашир Габделгазиз Бурашевка йөкләнә. 1801 елда беренче ике басма чыга: «Әттәхөҗи» һәм «Һәфтияк» («Коръәннең 1/7 өлеше»). Татар әлифбасы 1802-1928 нче елларда «Әлифба иман шартлары белән», «Иман шарты», «Шәраител-иман» исемнәре астында басыла. Халыкта ул «Әлифби», «Әлебби», «Әлпи» исемнәре белән таралган була. -
Илсөяр Иксанова. Аһ, бу август!
Август кына?.. Август инде! Көзгә якынлашкан саен Арта бара җәй кадере! Август кына? Август инде... Моңсу хатирәләр булып Үзәннәргә томан иңде! -
Татар тормышында су
Су гомер-гомергә төрле халыкларда мөһим яшәү чыганагы, сихәт һәм дәва бирүче шифа саналган. Татар халкы тормышында исә су аеруча зур урынны алып торган, алар аңа сак караган. Моның чагылышын халкыбызның гореф-гадәтләрендә, йолаларында да күрә алабыз. -
Музыка аның өчен шатлык hәм бәхет чишмәсе иде
Бүген сүз РФнең М.Глинка, ТРның Г.Тукай исемендәге дәүләт бүләкләре иясе, яраткан композиторыбыз, хөрмәтле шәхесебез Фасил Әхмәтов турында булыр. Кызганыч, бакыйлыкка иртәрәк китте, ләкин җырлары hәм романслары, симфоник hәм инструменталь әсәрләре концерт залларында, мәктәп кичәләрендә, радио hәм телевидение тапшыруларында, Сабан туе бәйрәмнәрендә бүген дә яңгырый, тормышка яктылык сирпеп балкый. Хәзерге буын сәнгать әhелләре өчен дә аның әсәрләре илhам бирүче, үзенчәлекле осталык мәктәбе булып кала. -
«Бүген исеңә төшмәсә...» («Чын-чын әйтәмен») җыры
Алмалары, чияләре Кызарып пешәр әле. Бүген исеңә төшмәсә, Иртәгә төшәр әле. Чын-чын әйтәмен, Чын әйтәмен, аппагым. Күз алдымнан бер дә китми Кыңгыр салган калфагың.
Башка видеолар →
БЛОГЛАР
Бөтен блоглар →
ВИДЕО
-
Флюра Сөләйманова: "Филармония - яшәү рәвешем"
-
“Яшел камин янында. Шәхесләребез”. Газинур Моратка багышланган тапшыру