Яңалыклар

Татарның җырлы мәдәниятен hәм моңлы әдәбиятын телефоннан тыңлыйсыгыз киләме?

Татарның җырлы мәдәниятен hәм моңлы әдәбиятын телефоннан тыңлыйсыгыз киләме?

Һәрбер өйгә таныш көйләр, милли моңнар һәм Китап — AppStore һәм PlayMarket кибетләрендәге Милли радио «Китап» кушымтасында.

https://taplink.cc/kitap_fm кушымтасын бушлай йөкләп алыгыз!

Артык бәбкә

Кече улы Наил Вазифа апаның уң кулы иде. Үзе көне-төне колхоз эшендә. Йорт эшләрен карау да, кош-кортны ашату-тәрбияләү дә малай өстендә.

Беркөнне кичкә каршы каз бәбкәләрен су буеннан алып кайтып килә Наил. Елый-елый ярсып беткән балакай.

Акай явы

Безнең якта юктан гына шау-шу күтәрүче кешегә: «Ник кычкырасың, Акай явы чыкканмы әллә?» – дип әйтү гадәте яшәп килә.

Гыйбарәнең барлыкка килү тарихы болай. Явыз Иван тарафыннан басып алынган борынгы бабаларыбыз яшәгән җирләрдә азатлык өчен көрәш ялкыны бер дә тынып тормый. Казан ханлыгының төрле җирләрендә колониаль изүгә каршы берсеннән-берсе көчлерәк баш күтәрүләр булып ала. Шундый баш күтәрүләрнең берсе 18 нче йөзнең беренче яртысында Татарстан һәм Башкортстан җирләрендә морза Акай Кучемов җитәкчелегендә кабынып китә. Чулман аръягында купкан дәһшәтле фетнә хәбәре Бүрсет буе авылларына да килеп җитә. Изүчеләргә каршы юнәлгән бу баш күтәрүне халык «Акай явы» дип атаган, аңа теләктәшлек белдергән, кулга корал алып, изге яуга китәргә әзер торган. Ләкин тигезсез бер бәрелештә Акай батыр җәлладлар кулына әсир төшә. Ул, ачлыкка һәм газапларга түзә алмыйча, патша зинданында җан бирә. Акай үзе һәлак булса да, аның ядкяре һәм даны халык күңелендә онытылмый. Шушы рәвештә булса да аның исеме безнең телебездә, сөйләмебездә бүген дә сакланып килә.

Үпкәләшү

Азигым белән без гел минем капризым аркасында гына үпкәләшә идек. Шулай да бер тапкыр аның гаебе аркасында Асбест дигән җирдә ачуланыштык. Урал ягында «Сүнгән йолдызлар»ны уйныйбыз. Мин — Сәрвәр. Газиз Айдарский баш режиссер — һәр кичне спектакльдән соң мине каршы ала торган иде. Кием алыштырганны көтеп, театр ишеге төбендә мине каршылaргa секундына кадәр төгәллек белән килә. Берсендә урамга чыксам, Азигым күренми. Бик каты үпкәләдем мин моңа. Үпкәләвем шулкадәр тирән иде ки, торакка кайтып җиткәч тә бүлмәгә кермим, төнге урамда йөренеп торам. Азигымнан үч алам. Уңышлы спектакльдән соң башка артистлар шаулаша-шаулаша төнге чәй эчә. Театрның мәхәббәт гүзәле, прима актриса, җырчы Сара Садыйкова, үксеп җылый-җылый, караңгы урамда ялгызы йөри дә йөри. Шулчак Газиз Айдарский ашыга-ашыга театр ягыннан кайтып килә.

Әрнәш җиле

Бүрсет суының югары агымында Әрнәш (Зур Арташ), Түбән Әрнәш, Урта Әрнәш (Албай), Югары Әрнәш (Казаклар) исемле керәшен авыллары сибелеп утырган. Әүвәл заманнарда бу төбәкне «Әрнәш ягы» исеме белән атап йөрткәннәр. Бу яктан – Бүрсет суы үзәнлегеннән Чулман елгасына таба кыш айларында еш кына үзәккә үтәрлек төньяк җиле исә. Элек мескен бүрек, чабата, суккан ыштан киеп йөргән заманнарда салкын төньяк җиле түбәнрәк урнашкан Ташлык, Югары Бүрсет, Үсәли, Бүрсет-Сөкәсе, Баскан, Катмыш, Еникей-Чишмә авылы кешеләренең теңкәләренә тигән. Үзәнлектән килүче менә шул салкын җилне халык «Әрнәш җиле» дип атаган да инде.