Яңалыклар
-
Фиразия ханымнан малан кесәле рецепты
Татар халкына табигать уңышы белән ләззәтләнү, аның бар сый-нигъмәтен кабул итү сәләте борынгыдан ук килгән. Көз көне исә бу тагы да ачыграк күренә башлый, чөнки елның бу фасылында кыр-басулардан уңыш җыеп алына, агач-куакларда өлгергән җиләк-җимешләр, бакчадагы яшелчәләр, кышка әзерләнеп, хуҗабикәнең киштәсендә үз урынын таба. Чүпрәле районында да бу күркәм гореф-гадәт сакланып килә, кайбер районнардан аермалы буларак, ул хәтта ныграк та үсеш алган. Мисалга Мунчәли авылын әйтеп китәргә кирәк, чөнки нәкъ менә биредә авыл халкы көзен генә ясап булган бик файдалы һәм, иң мөһиме – тәмле, туклыклы үзенчәлекле бер ризык әзерли. Иң кызыгы – аны авылда нибары бер кеше генә бик оста итеп ясый белә икән. Сүзебез балан яки малан (бу якта аны шулай дип атыйлар) кесәле турында бара. Фиразия ханым Мөхәммәтҗанова Мунчәли авылына 1983 елда югары уку йортын бетергәч, билгеләнү буенча укытучы булып килгән һәм, сөйгәнен монда очратып, биредә гомерлеккә төпләнеп калган. Үзе исә – Актаныш кызы. Малан кесәлен аңа әнисе ясарга өйрәткән булып чыкты. «Кечкенә чакта бертуганнарым белән табигатькә чыга һәм кыргый балан җыеп кайта идек, аннары әни шуннан тәмле балан кесәлен ясый иде. Әлеге ризык мине һәрвакыт балачакка илтә», – дип, хатирәләрен уртаклашты ул. Хәзер исә әлеге тәм-томны ул теләге булган һәр хуҗабикәгә өйрәтеп калдырырга тырыша. -
Дин дәресләре
Мөгаллим: Менә без инде намазда укыла торган «Фатиха» сүрәсен һәм догаларны белдек. Кыска гына бер сүрә дә ятладык. Шулай бит? Шәкерт: Шулай, мөгаллим әфәнде, белдек, ятладык. Мөгаллим: Инде мин сезгә намаз укуны өйрәтәчәкмен. Тик намаз өйрәнергә керешкәнче, берегез шул сүрә вә догаларны укып чыгыгыз әле. Кем укый белә, кул күтәрсен! -
Туфан Миңнуллиннан рекламалар
Кремль каршындагы кибеттә Австралиядән килгән ямаулыклар сатыла. *** Казан даруханәләрендә «Парнокрин» дигән дару сатыла. Йөрәккә бик файдалы. Көн саен иртән бер таблетка кабул итсәң, йөрәк үлгәннән соң да ике сәгать эшләп тора. *** «Ока» машинасы сатып алыгыз. Этеп йөрү өчен искиткеч җиңел автомобиль. *** Антиквариат кибетендә гаҗәеп матур татар теле бар. Алырга теләгән татарларга «Мать вашу...» дигән урыс телен дә өстәп бирәбез... -
Сәйдәшкә музыка дөньясына юл ачкан шәхес
1920 нче елларда җире аз булган татар авылларын Идел елгасының уң як ярына күчереп утырту хәрәкәте башлана. Шушы чорда Нариман, Кызыл Байрак кебек авыллар барлыкка килә. Шиһаб Әхмәров бу хәрәкәтнең алгы сафында була. Кызыл Байракка иң әүвәл килеп урнашучылар да Әхмәровлар гаиләсе була. Иҗат интеллигенциясе вәкилләренең ял итү урыны саналган әлеге авылның җыр-музыка сөючеләр арасында «Сәйдәш аланы» исеме белән билгеле булуында да Шиһаб Әхмәровның роле бар. Хатыны Әминәнең бертуган энесе, киләчәктә татарның иң мәшһүр композиторы булып танылачак Салих Сәйдәшевне бу авылга җизнәсе Шиһаб алып килә. -
Артист Идрис Мәсгутовның тууына 75 ел
Актёр, Татарстанның атказанган артисты (1985), Татарстан Республикасының халык артисты (2009) Идрис Мөдәррис улы Мәсгутов 1948 елның 12 ноябрендә Чистай районының Гаделша авылында туган. 1974 елда Казан театр училищесын тәмамлагач, ул унике ел Әлмәт дәүләт драма театрында эшли. 1986 елдан – Г.Камал исемендәге татар дәүләт академия театры артисты. И.Мәсгутов башкарган рольләр: Базарбай – «Ахырзаман» (Ч.Айтматов), Гарәп – «Таһир-Зөһрә» (Ф.Бурнаш), Ырыскол – «Ай тотылган төндә» (М.Кәрим), Каюм – «Ат карагы» (Т.Миңнуллин), Тархан – «Хуҗа Насретдин» (Н.Исәнбәт), Хисан – «Җирән чичән һәм Карачәч сылу» (Н.Исәнбәт), Миңлебаев – «Су төбендә сөйгәнем» (З.Хәким), Поп – «Зөләйха» (Г.Исхакый), Кыпчакгол – «Идегәй» (Ю.Сафиуллин), Шакирҗан – «Жан Баевич» (Г.Исхакый), Ислам – «Әни килде» (Ш.Хөсәенов), Бабич – «Урланган мәхәббәт» (И.Франко), Җиһанша – «Зәңгәр шәл» (К.Тинчурин), Байморат – «Кыю кызлар» (Т.Гыйззәт) һ.б. -
Татар әдәбиятының урысча юбилее
Актерлар йортында Фатих Әмирханның юбилей кичәсе. Залда бер генә дә урын юк. Әмма докладчы Мөхәммәт ага Гайнуллинның доклады урысча әзерләнгән, өлкә комитетында тикшерелгән. Докладчының теле-телгә йокмый, сиптерә генә... -
Сәгыйть Рәмиев
«Сәйяр» бу сәфәрендә Әстерханда ай чамасы торды. Труппа кешеләре шагыйрь белән еш очраша иде. Мавыктыргыч, җанлы әңгәмәче ул. Рус, гарәп, фарсы әдәбияты белән таныш булганга, әңгәмәсе әдәби мисалларга, әйтемнәргә бай. Иптәшләренең кәефен кырмаслык үлчәүле чамада, шаян табигатьлелек, юмор да бар үзендә. Ыспайлап, җөпләп сөйли белгәне кебек, башкалар сөйләгәнне тыңлый белә торган чибәр гадәте дә бар. Кешенең сүзен бүлеп, үзе сүзгә керешми. Кыскасы, һәркемгә – олысы вә кечесенә – карата ачык йөзле, җылы һәм йомшак сүзле. Очрашкан, утырышкан кешедә матур тойгы калдыра. Пөхтә һәм килешле киенә. Билгеле, килешле киенү өчен зәвык кына җитми, җитешлек тә кирәк. Булганын, искесен-тотылганын да сылап-сыйпап, пөхтәләп кия белә иде. Культуралы мөгамәлә аңарда гадәт булып әверелгән. Хатын-кызга аеруча ихтирам саклый. -
Гөнаһ
Гөнаһ (фарсыча – канунга каршы, язык эш) – дини-әхлакый кануннарга каршы килә торган гамәлләрне, сүзләрне һәм фикерләрне бәяли торган дини төшенчә. -
Драматург Риза Ишморатның тууына 120 ел
Драматург, ТАССРның (1953) һәм РСФСРның атказанган сәнгать эшлеклесе (1983), 1938 елдан СССР Язучылар берлеге әгъзасы Риза Ишморат (Ризаэддин Фәхреддин улы Ишморатов) 1903 елның 1 ноябрендә Башкортстанның хәзерге Яңавыл районындагы Бәдрәш авылында туган. Аның әтисе чыгышы белән ярлы крәстиян катлавыннан булып, малай чагында ялчылыкта йөри, соңыннан мәдрәсә белеме алып, Бәдрәштә башта хәлфә, аннары шул төбәктәге Йосыф исемле авылда указлы мулла хезмәтләрен башкара. 1913 елда исә, муллалык эшен ташлап, туган-үскән авылы Уразайга (хәзер Татарстанның Актаныш районында) кайта. -
«Кайтыгыз, торналар» җыры
«Безнең буын кешеләренең яшьлеге Габдулла абый Рәхимкулов кебек моңлы җырчыларыбызның иҗаты чәчәк аткан чорга туры килде. Бигрәк тә авыл халкы аны бик үз итте, яратты. Җырлавы ягыннан ул – самородок. Беркем дә моны инкяр итми. Ул баянчыларга бик игътибарлы, аларны якын итеп, яратып сөйли иде. -
Мәрьям ана гөленнән тәсбих
Ислам динен тоткан борынгы бабаларыбыз тәсбихләрне төрле табигый материаллардан, якынча 8-10 мм үлчәмле детальләрдән ясаган. Мәсәлән, асылташтан, агачтан, төрле үсемлек орлыкларыннан, минералдан яки кабырчыклардан. Күбебезнең әбиләр сандыгында сакланган хөрмә сөягеннән ясалган тәсбихләрне күргәнебез бар. Әлеге табигый материаллар исемлегендә зур тарихлы һәм бик сирәк очрый торган тәсбих ясау төре дә бар. Ул Мәрьям ана гөленең орлыкларыннан эшләнгән. -
Бакый Урманче музее тарихыннан бер ел
Шулай җайлап кына музей ачылу көннәренә әзерләнеп йөргәндә, вахтердан ишекне ачтырып, аннан барлык ачкычларны алып, музейны бикләп китүләре билгеле булды. 1997 елның 15 сентябрендә булды бу хәл. Килүемә вахтер Гыймранов Рәдиф абый (ул күршедә генә яши иде) миңа кәгазь кисәге тоттырды. Музейда ремонт эшләрен алып барган генподрядчик хезмәткәре язган иде аны. Дәүләт комиссиясе кабул итмичә музейга керә алмавыбыз турында иде ул... Мине шок хәлендә калдырган бу хәбәрне авыр кичерсәм дә, Рәдиф абыйга каты бәрелә алмадым. Хатыны белән икесенең бик зур кайгы кичерүләрен, Әфганстанда улларының һәлак булуын, бу хәсрәттән, тәмам тормыш ямен югалтып, газапланып яшәүләрен белә идем... Эх, Рәдиф абый... Югыйсә берәүгә дә ишек ачарга тиеш түгел идең бит, вахтер бит син, үзенә күрә сакчы... Үзәккә яки миңа хәбәр иткән булсаң... -
Каюм Насыйри шәкертләре
«Бу көндә нинди китап язып мәшгуль буласыз? – дип сорагач, утырган диванының бер башыннан көрпәсен (утырганда җәя торган җәймә) кайтарып, 750 сәхифәле (битле), яңа кәгазьле, тышсыз кулъязма бер китап чыгарды вә, сүзендә дәвам итеп: – Буңа әле исем куйганым юк. Буның илә Коръән Кәримнең һәр аятен вә һәр кәлимәсен табып булачак. ИншәАллаһ, тиз тәмам булыр һәм озакламый басылып та чыгар», – диде. Менә шундый хатирә калдыра 1902 елны Каюм Насыйри янына килгән шәкерт Нәсретдин әл-Хуҗаши. Бу истәлеген ул «Шура» журналының 1912 елгы 24 нче санында бастыра. -
Дирижёр Әзһәр Абдуллинның тууына 100 ел
Хор дирижеры, педагог, сәнгать фәннәре кандидаты (1971), ТАССРның атказанган сәнгать эшлеклесе (1989) Әзһәр Хәниф улы Абдуллин 1923 елның 20 октябрендә хәзерге Татарстанның Минзәлә районындагы Тауасты Байлар авылында туган. Казан консерваториясен (1952) һәм Мәскәү консерваториясе каршында аспирантура (1955) тәмамлаганнан соң, ул Казан консерваториясендә укыта, бер үк вакытта Татар академия театрының музыка җитәкчесе һәм дирижеры (1957-1967), Татар опера һәм балет театрында дирижер һәм хормейстер (1958-1959), ТАССР Җыр һәм бию ансамбленең сәнгать җитәкчесе (1967-1968) вазыйфаларын да башкара. Ә.Абдуллинның шәкертләре арасында ТАССРның халык артисткасы В.Гәрәева, удмурт «Италмас» ансамбленең җитәкчесе, РСФСРның халык артисты А.Мамонтов, ТАССРның атказанган сәнгать эшлеклеләре М.Кәшипов, В.Чепкасов һ.б. бар. Әзһәр Абдуллин 1958-1975 нче елларда ТАССР Хор җәмгыятенең идарә рәисе. 1957 елда ул Мәскәүдә Татар әдәбияты һәм сәнгате декадасында татар композиторлары әсәрләрен башкарган СССР Дәүләт симфоник оркестрына дирижерлык итә. Бөтенсоюз «Мелодия» грамъязмалар фирмасы аның 6 пластинкасын чыгара. Әзһәр Абдуллин 1993 елның 30 августында Казанда вафат булды. -
Артистка Асия Харисованың тууына 100 ел
ТАССРның атказанган артисты (1975) Асия Әхмәтша кызы Харисова (Разаутдинова) 1923 елның 20 октябрендә элекке Дөбьяз районының Өмбе авылында туган. 1949 елда Мәскәүдә театр институтын (ГИТИС) тәмамлагач, ул Казанда Татар яшьләр театрында эшли башлый. 1950 елда Татар академия театрына күчә. Актриса төрле характердагы рольләрдә уйный. Асия Харисова башкарган рольләрнең кайберләре: Гөлбану – «Казан сөлгесе», Фәрхи – «Сүнгән йолдызлар» (К.Тинчурин), Галимә – «Яшь йөрәкләр» (Ф.Бурнаш), Сәрия – «Миркәй белән Айсылу» (Н.Исәнбәт), Бибиәсма – «Күк капусы ачылса», Сәхипҗамал – «Карлыгач канат кага» (Х.Вахит), Расиха – «Әни килде» (Ш.Хөсәенов), Мәргубә – «Тормыш җыры» (М.Әмир), Сабира – «Туган туфрак» (С.Шәкүров), Галимәбану – «Галиябану» (М.Фәйзи), Наһар – «Ташкыннар», Гарифә – «Чаткылар» (Т.Гыйззәт), Гөлчирә – «Кыз урлау» (М.Кәрим), Мәхдүмә – «Гөлҗәннәтнең җәннәте» (Ю.Әминов) һ.б. Актриса 2011 елда вафат булды.
Башка видеолар →
БЛОГЛАР
Бөтен блоглар →
ВИДЕО
-
Флюра Сөләйманова: "Филармония - яшәү рәвешем"
-
“Яшел камин янында. Шәхесләребез”. Газинур Моратка багышланган тапшыру