Тел күрке — сүз тег белән яңалыклар
-
Ә маймылы кайда?
Без яшь чакта яңа әсәр укыганнан соң бәхәсләшерлек, киңәшләр бирерлек тә рәте булмаган язмага төгәл бәяләмә бар иде:– Маймылы юк. Маймылы табылмаган.Инде бу атама онытыла, югала бара. Шулай да соңгы е... -
Дуслык һәм тугрылыкны тоз белән ныгытканнар
Тоз – гомумтөрки сүз. Тел белгечләре бу сүзнең этимологиясен «товар» сүзе белән дә бәйлиләр. Мәгълүм булганча, электә аш тозы (русча поваренная соль) иң күп таралган товарларның берсе исәпләнгән. Шәры... -
Дөрес яза беләбезме?
Туган телгә ваемсыз карашта булып, ярар шунда, яз шунда, киртәсенә керсә, шул җиткән, диебрәк эш йөрткән кешеләр күңелендә бу сүзләр, бәлки, нинди дә булса берәр уй тудырмас та. Әмма тормышта телнең н... -
СИНЕМАТОГРАФ (Миллият сүзлеге)
СИНЕМАТОГРАФ – Француз теленнән килгән сүз – «җанлы фотография», «җанлы картиналар». Башкача – кинематограф. 1. Кинотеатр, фильмнар күрсәтелә торган бина; 2. Тулаем кино сәнгате.Француз уйлап табучысы... -
Акай явы
Безнең якта юктан гына шау-шу күтәрүче кешегә: «Ник кычкырасың, Акай явы чыкканмы әллә?» – дип әйтү гадәте яшәп килә.Гыйбарәнең барлыкка килү тарихы болай. Явыз Иван тарафыннан басып алынган борынгы б... -
Әрнәш җиле
Бүрсет суының югары агымында Әрнәш (Зур Арташ), Түбән Әрнәш, Урта Әрнәш (Албай), Югары Әрнәш (Казаклар) исемле керәшен авыллары сибелеп утырган. Әүвәл заманнарда бу төбәкне «Әрнәш ягы» исеме белән ата... -
"Ничек инде ул яткан килеш утырып була икән?"
Наис Гамбәрнең «Әткәй белән сөйләшү»ен укып ятам. Бер җөмләне укыгач, туктап калдым. «Кече якта сәкегә яткан килеш дәрес әзерләп утырам». Көлеп куйдым. Ничек инде ул яткан килеш утырып була икән? Ләки... -
Мөхәммәт Мәһдиев. Туган як авазы
Миңа соңгы елларда Казан арты авылларының исемнәре каян килеп чыгуын сорап хатлар килә. Мин бу өлкәдә белгеч түгел, әлеге мәсьәлә белән махсус шөгыльләнгәнем юк. Фән-гыйлем өлкәсендә минем ХХ гасыр ба... -
Тел дәресе
Кайсы сүзне кеше ни өчен уйлап тапкан? Үземә-үзем кызык табып шул хакта уйланып алам мин. Ни өчен, әйтик, безне дөньяга китергән хатын-кызны татар балалары «әни» ди? Әллә соң әни дигән сүз булмаганда... -
Борынгы татарлар сугышка ничек әзерләнгән?
Яуга чыгар алдыннан дала-җәйләү кырмыска оясы кебек кайнап торган.Ун кешегә бер казан, бер чатыр, бер җиңел сандал (ат дагаларга, дага алмаштырырга, башкасына әзерләнгән). Һәр яугиргә ике җәя (берсе -... -
Нәрсә ул типкен?
ТИПКЕН - Кояш һәм Ай тартуы нәтиҗәсе буларак, диңгез суының тәүлеккә ике тапкыр күтәрелүе, мәд. (г.), прилив (бусы русча термин). Елганы бугач яки язгы ташу вакытында суның җәелүе дә типкен дип атала,... -
ТӘСБИХ (Миллият сүзлеге)
ТӘСБИХ г. - 1. Шул ук сөбха. Гарәпчә "мактау мәгънәсендәге сүз. "Сөбхан Аллаһ!" дигән гыйбарәне кабатлау. Риваятьләргә караганда, Идрис галәйһиссәлам һәр көн 12 мең тәсбих әйтә торган булган. Валерия... -
ТӘКЪДИР (Миллият сүзлеге)
ТӘКЪДИР г. - 1. Фәләк, язмыш, күрмеш (диал.), кадәр; нәсыйб (насыйп), очрак.«Тәкъдир - булмастан борын булачак нәрсәнең булуын тәгаен кылып кую димәкдер», «Аллаһы Тәгалә һәрбер нәрсәне вә һәрбер эшне... -
Ә сез "эт көннәре" турында беләсезме?
Эт атамасына бәйле сүзләр, тәгъбирләр, әйтемнәр телебездә йөзләрчә. Алар барысы да ниндидер тискәре, кире, начар мәгънәне белдерә: «эт көненә калу», «этле-мәчеле яшәү», «эт белән эт булу», «эт итеп сү... -
ТӘГӘРМӘЧ (Миллият сүзлеге)
ТӘГӘРМӘЧ - «Татар теленең аңлатмалы сүзлеге»ндә: «Күчәрдә әйләнеп, арба, автомобиль, вагон һ.б.ны хәрәкәтләндерергә хезмәт итә торган (кигиле яки тоташ) түгәрәк; көпчәк». Тау ягы керәшеннәре сөйләшенд...