Тарихи мирас рубрикасы буенча яңалыклар
-
Сәйдәшкә музыка дөньясына юл ачкан шәхес
1920 нче елларда җире аз булган татар авылларын Идел елгасының уң як ярына күчереп утырту хәрәкәте башлана. Шушы чорда Нариман, Кызыл Байрак кебек авыллар барлыкка килә. Шиһаб Әхмәров бу хәрәкәтнең алгы сафында була. Кызыл Байракка иң әүвәл килеп урнашучылар да Әхмәровлар гаиләсе була. Иҗат интеллигенциясе вәкилләренең ял итү урыны саналган әлеге авылның җыр-музыка сөючеләр арасында «Сәйдәш аланы» исеме белән билгеле булуында да Шиһаб Әхмәровның роле бар. Хатыны Әминәнең бертуган энесе, киләчәктә татарның иң мәшһүр композиторы булып танылачак Салих Сәйдәшевне бу авылга җизнәсе Шиһаб алып килә. -
Һуннар һәм аларның бөек күчеше
Моннан 1600 еллар элек, б.э.ның IV гасыры азагына таба, халыкларның Бөек күчеш чоры башлана. Көнбатыштан, Балтыйк буеннан көнчыгышка таба күпләгән борынгы герман кабиләләре үтеп керә һәм үзләренең юлында көнчыгыштан килүче күчмә кабиләләрнең тагын да көчлерәк ташкыны белән кара-каршы очраша. Бу ике агым бер-берсе белән очрашкач, үзара кушылып, куәтле яңа ташкын барлыкка китерәләр. Анда өстенлекне күчмәннәр — һуннар ала. Күченү бөтен Көнчыгыш һәм Көнбатыш Европага җәелеп, кабиләләрнең аралашуы нәтиҗәсендә, яңа этник берләшмәләр һәм халыклар барлыкка килә. -
Күн һәм «хәләл җефет»не нәрсә берләштерә?
Идел буенда урнашкан Болгар дәүләте урта гасырларда төрки дөньяда иң танылган сәүдә, һөнәрчелек һәм мәдәният үзәге саналган. Болгарлар чит мәмләкәтләрдә сәүдә иткәннәр. Шундый сыйфатлы һәм кирәкле тауарларның берсе булып күн һәм күннән ясалган эшләнмәләр саналган. Гомумән, болгарлар күн осталары булган. -
100 ел элек татар дөньясы
5 елдан бирле татар авылларына йөреп, татар көйләрен җыю белән шөгыльләнгән һәм төрле халыкларның җырларын туплап, музыкага салган композитор-этнограф А.А.Эйхенвальд бу көннәрдә Казанга килгән иде. Ул, үзенең Казанда булуыннан файдаланып, җыеп эшләгән татар көйләреннән концерт ясарга исәпли. Концерт җомга көн Кызыл Яу сараенда булачак. -
Кәләш күлмәге кагыйдәләре
Никах һәм туй – һәр татар кызының тормышында иң мөһим, иң җаваплы һәм иң көтелгән вакыйгаларның берсе. Гомумән, татар халкының тормышның әлеге мизгеленә игътибары бик зурдан һәм бу милләтебезнең гореф-гадәтләрендә дә чагылыш тапкан. Кызны сорый килү, никах, туй, килен токмачы әзерләү кебек йолалар бүгенге көнгә кадәр сакланып килә. Әмма шунысы аяныч: кайбер йолалар, матур гадәтләр тарих битләрендә генә калган, хәзерге яшьләрнең гади көнкүрешендә алар бөтенләй юк. Мәсәлән, кәләш күлмәгенең үзенчәлеге. -
Татарның беренче казаклары
Россиядә казаклар, аларның килеп чыгышы, тарихы турындагы әдәбият үзе бер китапханә, тик алар арасында объектив мәгълүмат булганнары бармак белән генә санарлык. Бүген кабул ителгән һәм мәктәп дәреслекләрендә укытылган төп рәсми тарих концепциясе буенча, хәзерге казаклар – күп сәбәпләр белән Россиянең төрле өлкәләреннән Дон һәм Днепр елгаларының түбән агымындагы урыннарга күчеп утырган Россия крестьяннары. Бу концепция совет чоры историографиясе карашларына аеруча туры килә. Аның буенча, ирек, хөрлек сөюче рус крестьяннары, патшаның феодал-алпавытлары изүеннән, эксплуатациясеннән качып, Запорожьеда беренче ирекле коммуналар төзегән, халык ирке өчен восстание күтәргән. -
Археографик сәфәр: сан ягыннан уңыш әйбәт кенә… (Археографик көндәлекләрдән)
Эх, бүген дә көн бик матур иде! Якты, җылы! Иртәнгелекне яхшылап ашагач, колхоз идарәсе ягына киттек. Дәүлекәйдә – 170, Кыпчыкта – 30, Каратунда – 12 йорт. Күршедәге Каратунга барып, Гарифулла абзый Әхмәровны табып, аның белән Дәүлекәйне аралап чыктык, ләкин бернәрсә дә юк. Дөрес, берничә кеше өендә юк иде. Һаман янгыннар турында сөйлиләр… -
Археографик сәфәр: сан ягыннан уңыш әйбәт кенә… (Археографик көндәлекләрдән)
Биш-алты көн сугыша-тартыша торгач, бары бүген генә машина (автобус) алып, юлга чыгып киттек. Әкәмәт кенә: ике шофер, чөнки аның берсе правасыз (ул правасын Ульяновскида «тарттырган» булган), Ульяновскига барып, правасын алгач, законлы булып калачак, ә икенчесе аннары кире Казанга кайтып китәчәк. -
100 ел элек татар дөньясы
Узган кыш мичләре рәтләп эшләнмәү сәбәпле, «Октябрь революциясе» исеменә ачылган татар театры һәрвакыт суык булып, тамашачылар һәм артистлар өчен бик зур уңайсызлыклар тудырган иде. Театр идарәсе бу хәлне игътибарга алып, пар миче куйдыру чараларына кереште. Бу эшне башкару турында Татарстан Мәгариф халык комиссариаты һәйәте әгъзаларыннан иптәш Балтанов зур тәшәббес күрсәтә. Аның тырышуы буенча, театрны төзәттерү һәм мич куйдыру өчен Халык комиссарлары советы тарафыннан алтынлата 24 мең сумлык смета тасдыйк улынды. Хәзерге көндә хуҗалык оешмаларыннан аңар кирәк кадәр сумма турында чаралар күрелә. Театрны төзәттерү өчен, кирәкле материалларның кайсылары хәзерләнә башлады. Сезон ачылганга кадәр татар театрының җылынырлык бер хәлгә китерелүе көтелә. -
Олуг Яса
Кем дә кем исәп белән алдый яисә күрәзәлек кыла, кем бүтән кешенең тәртибен яшерен күзәтеп йөри яисә бәхәс-низагка кергән икәү арасын бутап, берсен икенчесенә каршы котыртып, ярдәм итә – мондый кеше үлемгә хөкем ителә. -
Олуг Яса
Чыңгыз хан боера: Балалары әтиләренең үгет-нәсихәтен тотмады, кече туганнар абыйларының сүзен тыңламады, ире хатынына ышанмады, ә хатыны ире әйткәнгә буйсынмады, каенаналар киленнәргә мәрхәмәт күрсәтмәде, киленнәр исә каенаналарын яратмады, өлкәннәр яшьләрне тәрбияләмәде, яшьләр исә өлкәннәр киңәшенә колак салмады, аксөякләр хезмәткәрләр йөрәгенә якын тордылар, әмма чит дөнья кешеләрен хакимлек тирәсенә китермәделәр, байлар шәфкатьлелек күрделәр, әмма хакими-дәүләт шәхесләрен көчәйтеп, ныгырга ярдәм итмәделәр; гакыл вә канәгатьлеккә юл да, тел дә билгеле түгел иде. -
Чыңгыз ханның «Олуг Яса»сы
«Олуг Яса» – Чыңгыз ханның безнең чорга ни оригиналда, ни тулы тәрҗемәдә килеп җитә алмаган кануннар җыелмасы. Аның турында фарсы һәм гарәп чыганаклары аша гына билгеле. Алардагы мәгълүмат Австрия тарихчысы, сәяхәтче, шәрык белгече Йозеф фон ХаммерПургшталь тарафыннан җентекләп өйрәнелгән. Шундый ук эшне соңрак И.Березин, Г.Хуорт һ.б. да башкара. -
Казан уртасында Кабан шәһәрлеге
Бүгенге көндә археологлар тарафыннан Болгарның Алтын Урда чорындагы тормышы, яшәеше белән кызыксыну актуальләште. Бик күп фәнни эшләр язылды, тикшеренүләр уздырылды һәм бу чорга туры килгән яңа казылмалар һәм тарихи биналар табылды. Шулар арасында Казан шәһәренең уртасында урнашкан, нибары 1947 елда гына тикшерелә башлаган Кабан шәһәрлеге хәзерге вакытта икеләтә кызыксыну уятты. -
100 ел элек татар дөньясы
Иптәш Нәфисә Казакованың тәшәббесе (тырышлыгы) белән Болак буендагы сабикъ (элекке) 2 нче гимназия бинасында эшсез калган татар хатын-кызлары өчен тегү артеле ачылды. Артельдә 35ләп хатын-кыз эшли. Алар өчен 35 машина бушлай алынды. Бу артель Мәгариф халык комиссариаты өчен кием-салым әйберләрен хәзерләде һәм бу көннән башлап АРА өчен эшли башлый. Артельдә хосусый кешеләрнең тышкы һәм эчке киемнәрен тегәргә дә заказлар алына. -
Татарлар – Россияне һәм русларны коткаручылар
Татар булмаса, Россия булыр идеме? Рус тарихчылары монгол-татар золымы, ничек итеп татарларның русларны изүе, «иго» турында язарга яраталар. Әмма татарларның рус иленә китергән уңай йогынтысын күрсәтергә генә оныталар. Татар булмаса, Россия дәүләте яки рус халкы булыр идеме икән? Мәгълүм ки, татарлар Россияне көнбатыш экспанциясеннән саклап калалар.
Башка видеолар →
БЛОГЛАР
Бөтен блоглар →
ВИДЕО
-
Флюра Сөләйманова: "Филармония - яшәү рәвешем"
-
“Яшел камин янында. Шәхесләребез”. Газинур Моратка багышланган тапшыру