Яңалыклар

• Хөсәин Фәизханов – татар халкы тарихын танытучы галим

  

  Хөсәин Фәизханов (1823-1866) – Россия тарихында һәм, аерым алганда, татар халкы тарихында уникаль шәхес. 2023 елда аның тууына 200 ел тулу билгеләп үтелде. Ул Сабаҗай авылында дөньяга килгән. Авыл старостасының өлкән улы баштан ук дини сабак алып үскән һәм киләчәктә үз эшчәнлеген шул юлдан дәвам итүне күздә тоткан. Әмма Хөсәин Фәизханов теолог, мәгърифәтче буларак, үз исемен иҗтимагый тормышның төрле өлкәләрендә калдыра алган. Ул озак яшәмәгән, гомеренең чәчәк аткан чорында, танылуга ирешкәч һәм фәнни, мәгърифәтчелек эшчәнлегендә моңарчы күрелмәгән проектларны тормышка ашыруга якынлашкач кына каты авырудан вафат булган һәм күп нәрсәгә өлгерми калган.

  🏷 Дамир Мөхетдинов

  Тарихи мирас, Яңалыклар

  18 декабря 2024 Комментарий ЮК

• Ялкау сандугач буламы?

  

  1936 нчы ел бу. Рафаил Газиз улы Төхфәтуллинның әтисен Әтнә районының Олы Мәңгәр авылына укытучы итеп билгелиләр һәм алар Кышкардан Олы Мәңгәргә күченеп киләләр. Шул ук елны безнең әти дә, Казан педагогия институтын тәмамлаганнан соң, Олы Мәңгәргә мәктәп директоры итеп җибәрелә.

  🏷 Рафаил Төхфәтуллин

  Хәтер сандыгы, Яңалыклар

  17 декабря 2024 Комментарий ЮК

• Хәлил Алапанов: «Беренче максат – туган телне һәм гореф-гадәтләрне саклау»

  

  Барда районы оешуга быел 100 ел тулды. 1924 елның 27 февралендә барлыкка килгән ул. Шунлыктан, район күләмендә нинди генә чаралар һәм төзелешләр алып барылмасын, аларның барысы да әлеге зур юбилейга багышлана. Бөтенроссия Авыл Сабан туеның да биредә узуы очраклы күренеш түгел. Әлеге вакыйгалар уңаеннан районда инфраструктура төзекләндерелә, яңа биналар кулланылышка тапшырыла.

  🏷 Хәлил Алапанов

  Татар гаме, Яңалыклар

  16 декабря 2024 Комментарий ЮК

• Мамадыш өязе керәшен татарларының дини-әхлакый хәле

  

  Әлеге китапның авторы Михаил Александрович Машанов (1852-1924) Тубыл губернасында протерей гаиләсендә дөньяга килә. 1872 елны Тубыл дини семинариясен бетергәч ул, Казанга килеп, шул ук юнәлештәге академиягә укырга керә (1872-1876). Н.И.Ильминский, Е.А.Малов кебек чукындыру тарихында үз «эз»ләрен калдыручы шәхесләр тәэсирендә тәрбияләнеп, үзен сәләтле укучы итеп күрсәтә. М.Машанов студент чагында ук Казандагы үзәк керәшен-татар мәктәбендә белем бирә, җәйге ялларын керәшен авылларында уздыра. Әлеге күзәтүләрнең нәтиҗәсе булып, 1875 елда «Казан губернасындагы Мамадыш өязе керәшен татарларының дини-әхлакый хәле турында» (Заметка о религиозно-нравственном состоянии крещенных татар Казанской губернии Мамадышского уезда») дигән җыентык дөнья күрә. Әйтергә кирәк, Михаил бар ишеткән-күргәннәрен, үзенең дини һәм дөньяви караш-теләкләреннән чыгып бәян иткән һәм безгә бүгенге көннәрдән 130 еллар элек булган әлеге төбәктәге мөселман һәм бигрәк тә керәшен татарларының тарихи яшәешен, дини һәм рухый хәлен төгәл ачып бирә алган. Бу чыганак шуның белән зур кыйммәткә ия.

  🏷 Михаил Машанов

  Тарихи мирас, Яңалыклар

  15 декабря 2024 Комментарий ЮК

• «Олы юлның тузаны» җыры

  

  Бу җыр Габдулла Рәхимкулов, Рафаэль Ильясов, Таһир Якупов, Габделфәт Сафин, Мөнир Якупов, Мирсәет Сөнгатуллин, Салават Фәтхетдинов, Идрис Газиев, Нәфисә Василова, Гөлнара Исмаева, Нәзифә Кадыйрова, Айгөл Сагынбаева, Зөфәр Хәйретдинов, Рөстәм Сәрвәров, Винарис Ильегет һ.б. репертуарларында бар.

  🏷 Ләбиб Лерон

  Сәнгати мирас, Яңалыклар

  14 декабря 2024 Комментарий ЮК

• Остаз турында хатирәләр

  

  Күренекле режисер, күпләрнең, шул исәптән, минем дә остазым булган Гали Кәрим улы Хөсәенов (1919-2001) татар телевидениесе тарихына үзенең күркәм телеспектакльләре белән кереп калды. Язмышыма рәхмәт, Гали ага – минем сәнгати һәм иҗади тормышымда, шулай ук рухи формалашуымда зур урын урын тоткан шәхесләрнең берсе.

  🏷 Лилия Нигъмәтова

  Хәтер сандыгы, Яңалыклар

  12 декабря 2024 Комментарий ЮК

• Болгар һәм Суар

  

  Идел Болгарында беренче шәһәрләр X гасырның 20 нче еллары башында күренә башлый. Бу хәл элекке ярымкүчмә тормыштан утраклашып көн итүгә күчү белән бәйле. Беренче болгар шәһәрләренең үсеп чыгуы ислам динен кабул итү чорына туры килә. Бу – очраклылык түгел, ә законлы тарихи процесс. Нәкъ менә дөньяның иң куәтле диннәре, шул исәптән, исламның таралуы шәһәрләр барлыкка килү, цивилизация үсеше белән бәйле. Болгарда да шулай була. Бу дәүләттә беренче калалар үсеп чыгу белән бергә, болгарларның үз акчаларын сугу да башлана.

  🏷 Равил Фәхретдинов

  Тарихи мирас, Яңалыклар

  10 декабря 2024 Комментарий ЮК

• Монголларның беренче көнбатыш яулары

  

  Рәшидеддин хезмәтләре һәм «Монголларның яшерен тарихы» хәбәр иткәнчә, Хәрәзем солтаны Мөхәммәтне куа киткән Сүбәдәй белән Җәбәгә, качкын илбашын тотып кына калмыйча, бер уңайдан, Көнчыгыш Европа халыкларын да буйсындыру бурычы йөкләнә. Моңа кадәр җиңү арты җиңү яулаган бөек сәргаскәрләр бу юлы максатларына ирешә алмый – соңрак Чыңгыз ханның дәвамчысы Үгәдәйгә яңа, тагын да зуррак гаскәр белән көнбатышка яу чабарга туры килә.

  🏷 Илнур Миргалиев

  Тарихи мирас, Яңалыклар

  07 декабря 2024 Комментарий ЮК

• Дөньяда сүзем калыр (Дәрдемәнд)

  

  Гәрчә күрсәң ата-анаңдан җәфалар күп заман, Син җәфа итмә аларга, бәлки – хөрмәт, и угълан! Син нидер иттең исә атаң өчен, анаң өчен, Син дә угълыңнан алырсың аны, әлбәт, и угълан!

  🏷 Дәрдемәнд

  Дөньяда сүзем калыр..., Яңалыклар

  05 декабря 2024 Комментарий ЮК

• Егерме икенче тәрбия

  

  Китаб-әт-тәрбия Егерме икенче тәрбия

  🏷 Каюм Насыйри

  КИТАБ-ӘТ-ТӘРБИЯ, Яңалыклар

  03 декабря 2024 Комментарий ЮК

• «Безнең мирас» журналына 2025 елның беренче яртысына язылу дәвам итә!

  

  «Безнең мирас» журналына 2025 елның беренче яртысына язылу дәвам итә!

  🏷 Admin

  Base, Яңалыклар

  30 ноября 2024 Комментарий ЮК

• Әй, гармун, гармун...

  

  Мәшһүр гармунчы артист Фәйзулла Туишевны, мөгаен, үз вакытында сәхнәдә күрмәгән, һичьюгы, аның бик тә үзенчәлекле, дәртле, моңлы итеп уйнавын радио аша ишетмәгән бер генә татар кешесе дә калмагандыр. Ник дисәң, илле елдан ашып киткән иҗат гомерендә бу тынгысыз музыкантның концерт белән бармаган җире, төрле зурлыктагы чеңгелдәп торган үз гармуннарын уйнамаган сәхнәсе калмагандыр. «Фәйзулла Туишев – милләтебезнең горурлыгы, халык арасыннан чыккан чын талант», – дип язды аның турында күренекле язучыбыз Фатих Хөсни.

  🏷 Лирон Хәмидуллин

  Хәтер сандыгы, Яңалыклар

  28 ноября 2024 Комментарий ЮК

• Япанча бәк һәйкәлгә лаекмы?

  Язучы Гаяз Исхакый үзенең «Идел-Урал» исемле китабында, тарихи чыганакларга нигезләнеп: «1553 елда Казаннан 60 чакрым ераклыкта, Мишәнең Иделгә койган төшендә, төрки-татарлар «Мишә-Тамак» кальгасын салалар. Бу кальга урыслар тарафыннан дүрт елдан соң гына яулап алына», – дип язып калдырган. С.Мельников Япанча авылы турында: «Вопреки татарскому названию, (Миша Тамак) деревня находится ниже устья р.Меши верста на 4. При деревни находится казенный перевоз через р.Кама. На местном кладбище сохраняется древний могильный камень, похищенный жителями с кургана Таш-Кирмень»; «...деревня была местожительство известного в истории покорении Казани наездника княза Епанчи, увезшего сюда дочь боярина Шеина Марию; дворов 92; жители 380 м., 344 ж.; магаменяны. С 1843-1856 г. был двор помещика Деларю. Земельный надел деревни 329 десятина. В деревне мещан 2 м., 3 ж.; крестьян других обществ 6 м., 3 ж. Из них занимаются торговлею 5 м., 3 ж.; приказчик 1 м.; ремеслами 2 м. 3 ж. (Книга 1895 г.)», – дигән мәгълүматлар калдыра.

  🏷 Фәргать Әхмәтшин

  Тарихи мирас, Яңалыклар

  26 ноября 2024 Комментарий ЮК

• Мәшһүр эскрипкәче

  

  Моннан җитмеш биш ел элек, ягъни биш яшь чагында кулына эскрипкә алган Фуат абыйның әлеге уен коралын гомерлек җан дусты итеп санавына, тугъры иптәшенә һәм гадел тәнкыйтьчегә тиңләвенә гаҗәпләнәсе юк. «Аның белән бергә узган гомердә аралар ничә көн генә өзелеп торды икән?! Эскрипкә белән сөйләшәм дә, киңәшләшәм дә мин. Ул бик нәзберек, кояшлы көн булса, үзе кулга ятып тора, яңгырлы, шыксыз һава торышын сиземләсә, бөтенләй икенче тавыш чыгара, «тимәгез миңа», дип сукрана кебек», – дигән иде ул бер әңгәмәсендә.

  🏷 Ләбиб Лерон

  Сәнгати мирас, Яңалыклар

  23 ноября 2024 Комментарий ЮК

• Исхак Казаков бакчачылык турында

  

  1921-1923 нче елларда ТАССР ҮБК Президиумы һәм ХКС рәисе урынбасары, бер үк вакытта Идел буендагы ачларга ярдәм оештыру комиссиясе рәисе урынбасары Исхак Мостафа улы Казаков (1877-1939) Татарстанда һәм татар халкы арасында бакчачылык турында кайбер хезмәтләр язып калдырган шәхес. Игътибарыгызга аның хезмәтләреннән өзекләр тәкъдим итәбез.

  🏷 Исхак Казаков

  Тарихи мирас, Яңалыклар

  21 ноября 2024 Комментарий ЮК