Дөнья хәбәрләре

«Белем.ру» порталы җитәкчесе Раил Гатауллин Татарстан Язучылар берлеге рәисе урынбасары итеп билгеләнде. Мәгълүматны Раил Гатауллин раслады.

«Мине Татарстан язучылар берлеге рәисенең гомуми эшләр буенча урынбасары итеп чакырдылар. Мөгаен әдәби проектлар белән эшләвемә игътибар ителгәндер. Кичә беренче әдәби чарабызны да уздырдык. Ул — Татарстан китап нәшрияты белән берлектә эшләнә торган «Әдәби марафон» проекты. Хәзер ул Татарстан Язучылар берлегендә уза. Кичә анда катнашкан 127 баланы бүләкләдек», — диде Раил Гатауллин.

Раил Гатауллин алга таба да кызыклы проектлар булачагын вәгъдә итә. Алда торган иң зур чара – Татарстан Язучылар берлегенең 85 еллык юбилее икәнен искәртеп узды.

• Татарстан Язучылар берлеген драматург Данил Салихов җитәкли. Рәиснең беренче урынбасары – шагыйрь Рәмис Аймәт.
• Раил Гатауллин – Кукмара районы егете, «Белем.ру» порталы җитәкчесе, «Татнетны үстерү фонды» коммерцияле булмаган җәмгыятенең башкарма директоры, программист, шигырьләр яза. Популяр социаль челтәрләрне татар теленә тәрҗемә итүчеләр төркеменең актив әгъзасы, күп кенә интернет-проектлар авторы.

Бу хакта тулырак: https://tatar-inform.tatar/news/2019/08/23/192107/

Теләчедә үткән XII театраль Сабан туенда Татарстанның атказанган артисты Алмаз Фәтхуллин абсолют батыр калды. Бәйрәмдә «Татар-Информ» хәбәрчесе дә катнашты. Театраль Сабан туе батырын жирәбәсез, төрле авырлыкта батыр калган көрәшчеләрне көч сынаштырып ачыкладылар. Алмаз Фәтхуллин Минзәлә театры актерын Нәфис Гайфуллинны җиңде.

«Миңа Аллаһ Тәгалә ярдәм итте. Җиңәргә теләдем, матур көрәш күрсәтергә тырыштым. Аста калган көрәшче — Минзәлә егете — яшь, авырлыгы бик зур, 120 килограмм. Җиңә алырмын дип уйламаган идем. Ул башка көрәшчеләрне бик тиз күтәреп атты. Бүген җиңәргә миңа язган», — диде Алмаз Фәтхуллин.

Алмаз Фәтхуллинга тәкә һәм машина бүләк иттеләр. Ул 2009 елда да машина җиңгән булган. «Быел бик уңышлы ел булды, апрель аенда кызым туды. Быел икенче тапкыр батыр калдым», — диде ул «Татар-информ» хәбәрчесенә.

Бу хакта тулырак: https://tatar-inform.tatar/news/2019/08/17/191765/

Төмән дәүләт университетының алты атналык археологик экспедициясе тәмамланды. Тарих фәннәре докторы Матвеева Наталья Петровна җитәкчелегендәге казу эшләре вакытында Иске Лыбаево авылы янында төрки халыкларның  борынгы бабалары — һуннарга нисбәтле борынгы каберлек табылган. Каберлекнең һуннарныкы булуы баш сөягенең формасына карап ачыкланган. Бу турыда https://www.utmn.ru сайты хәбәр итә.

Бу атнада Казанга эссе һава һәм җәйге эссе көннәр кайтты. Татарстан башкаласында ун көнгә якын җылы һава торышы сакланачак. Бу хакта бүген КФУның метеорология, климатология һәм атмосфера экологиясе кафедрасы мөдире Юрий Переведенцев хәбәр итте.

Россия Гидрометеоүзәге фаразына караганда, агымдагы атна дәвамында Татарстан башкаласында җылы булачак. 15 августта Казанда көндез 25, 16 августта — 26, 17 августта — 25, 18 һәм 19 августта 26 градус җылы булачак. 20 августта һава көндезге сәгатьләрдә шәһәрдә 24 градуска кадәр җылыначак.

«Август аенда температура гел нормадан түбән иде, ә хәзер аны узып китте. Атна буе температура нормадан 2-3 градуска югарырак булачак. 23 августка кадәр җылы һава торышы сакланачак. Еш кына август башы яңгырлы һәм салкын булса, гадәттә, ай уртасында җылы һава торышы урнаша. Августның уртача температурасы 18 градуска якын. Бу көннәрдә уртача тәүлеклек температура да шулкадәр үк булырга тиеш», — диде Переведенцев.

Россия Гидрометеоүзәге фаразлары буенча, төнлә дә температура шактый югары булачак. Шулай итеп, 16-17 август төнендә 18 градус җылы, 17-18 август төнендә — 17, 18-19 август төнендә 19 градус җылы булачак. Сүз уңаенда, Казанда яшәүчеләр җәйнең соңгы аенда рекордлы салкын төнне кичерде.

«Казан халкы җәйнең иң салкын төнен кичерде. Ул 12 августтан 13 августка каршы төн булды. Ул вакытта температура 6,8 градус тәшкил итте. Бу төн 1968 елгы рекордны узып китте, ул вакытта төнлә 7,7 градус җылылык теркәлгән иде»,-дип хәбәр итте «Татар-информ»га КФУ метеостанциясе мөдире Мәдинә Шәрипова.

Татарстан Гидрометеоүзәге мәгълүматлары буенча, 15 августта Татарстанда алмашынучан болытлы һава көтелә, явым-төшем күзәтелми. Төнлә минималь һава температурасы — 8-13 градус. Көндез максималь һава температурасы 20-25 градус булачак.

16 августта шулай ук алмашынучан болытлы һава торышы көтелә. Урыны белән яңгыр явачак, яшен булуы ихтимал. Җил көньяк-көнбатыштан, көньяктан талгын, яшенле җилнең тизлеге секундына 15-18 метрга кадәр җитәргә мөмкин.

Төнлә һаваның минималь температурасы — 12-17, көндез максималь температура 23-28 градус фаразлана.

Бу хакта тулырак: https://tatar-inform.tatar/news/2019/08/14/191563/

Төмән өлкәсенең Төмән районы Чикча авылында татарча элмә такта урнаштырылган. Бу өлкә авылында урнаштырылган беренче татарча элмә такта. Бу хакта Татар морзалары мәҗлесенең Төмән филиалы җитәкчесе Данияр Әхмәтов “Татар-информ”га хәбәр итте.

“Өлкәдә татар авыллары күп, бөтенесенә дә татарча элмә такталар куярга телибез. Төмән һәм Тубыл районнары хакимиятләре белән сөйләштек, килешү бар. Чикча буенча район башлыгы ризалык бирде, башкалары буенча да ризалык булыр дип өметләнәбез”, — диде ул.

Чикча авылында 1200 тирәсе кеше яши. Авылга XV-XVI гасырларда нигез салынган. Белешмәләрдә аның «шәехчә» сүзеннән килеп чыгуын язалар. Ягъни, бу авыл шул заманнарда ислам динен китергән шәехләр белән бәйле. Җирле сөйләм һәм русча язылыш белән үзгәреп, авылның атамасын «Чикча»га әйләнеп калган.

Данияр Төмән-Тубыл трассасының 227 километрында кенәә Колмәмәтовларның туган төбәге — Сабанак авылы янында биеклеге 7, киңлеге 3 метр булган стела да урнаштырылуын әйтте. “Бу Россиядә урнаштырылган беренче мөселман стеласы”, — диде Данияр. Стеланы Татар Морзалары Мәҗелесенең Төмән филиалы урнаштырган.

Данияр Әхмәтов Төмән өлкәсендә татар тарихы музеен урнаштырырга теләвен, Татарстаннан ярдәм булыр дип өметләнүен әйтте.
Бу хакта тулырак: https://tatar-inform.tatar/news/2019/08/12/191438/

17-18 августта Кабан күле яр буенда «Печән Базары» фестивале була.  Биредә яшь дизайнерлар, кулинарлар, музыкантлар һәм башкалар җыела. Тематик остаханәләр, лекторийлар, тәмле тәм-томнарны татып карау, оригиналь бүләкләр сатып алу, дизайн-маркет, балалар һәм гыйлем мәйданчыгы, лекторий, экодвор, каллиграфия, бию for you һ.б. була. Бу турыда Бөтендөнья татар конгрессыхәбәр итте.

“Гыйлем” мәйданчыгында “Zero Waste планетаны коткара: калдыкларны киметер өчен файдалы киңәшләр”, “Тәрҗемә мәктәбе”, “Татар мәктәпләрендә заманча проектлар: ничек эшне оештырырга”, “Alone” видеоуенын тәкъдим итү, “Сәламәт туклану: лекцияләр, остаханә һәм интерактив”, “Хәлбуки лекториясе” лекцияләре була. Мәйданчыкның эш вакыты: 12:00-18:00

Лекторий мәйданчыгында  “Деспотизм: фәлсәфи-тарихи караш”, “Олы су басу фажигасе Казанда һәм Татарстанда”, “Дискуссия: татар Чернобыле ничек килеп чыкмады?”, “Казанның символик киңлегендә милли код”, “Проказан. Шәһәргә 2 мең ел”, “Репрессияләр: совет лагерындагы тормыш турында хикәяләр” һәм башка бик күп кызыклы темалар күтәреләчәк. Мәйданчыкның эш вакыты:13:00 – 18:50

100дән артык дизайнер катнашында узачак дизайн-маркетта Россиянең төрле  шәһәрләреннән һәм регионнарыннан килгән дизайнерларның стильле татар, мөселман киемнәрен сатып алырга мөмкин була. Биредә сәнгать эшләнмәләре, сувенирлар, кулдан эшләнгән әйберләр, балалар әдәбияты, милли аяк киемнәре, татар принты булган бизәнү әйберләре, хәләл-косметика һ.б. сатылачак.

Фестиваль мәйданчыгында Татарстан фермерлары үстергән табигый продуктлар беренче ферма-маркет һәм Казанда беренче татар секонд-хенд- маркеты узачак. Секонд-хенд мәйданчыгыннан җыелган акча миелодиспластик синдром (кан яман шеше) диагнозы булган Камилланы дәвалауга тапшыралачак (http://www.helpkamilla.ru/). Мәйданчыкның эш вакыты: 12:00-18:00.

Һәр ел уза торган Бию FOR YOU мәйданчыгында профессиональ хореографлардан остаханәләр була. Алар арасында «Мотиватика» проекты лидеры һәм «F-team» бию академиясенә нигез салучы Анастасия Фәттаховадан импровизация буенча остаханә, Иннополис мәктәбе хореографы, рейка остасы Айгөл Закировадан фламенко буенча остаханә һ.б. булачак. Мәйданчыкның эш вакыты: 14:00 – 16:00.

Кабан күле территориясендә яшь артистлар өчен сәхнә дә булачак. Алар арасында Казан меломаннарына билгеле булган Рәдиф Кашапов, Abadeli, Gauga, Картаяк, Илнар Шәрәфетдинов һәм башкалар. Акустик концерт, ике көн дәвамында узачак. Мәйданчыкның эш вакыты: 17:30 – 20:00.

Җәяүледән тыш, фестивальдә самокат эккурсиясендә катнашып булачак. Республика архивы һәм Ислам музее тарафыннан оештырылган экскурсиядә Кабан күле һәм Иске Татар бистәсенең тирә-юне белән татар һәм рус телендә танышып була. Мәйданчыкның эш вакыты: 13:00-16:00.

Балалар өчен мәйданчыкта Казанның әйдәп баручы балалар үзәкләреннән бик күп кызыклы остаханәләр һәм уеннар тәкъдим ителә. Балалар ”Шаян ТВ”, “ALIF” балалар үзәгеннән нейро-уеннарда, “Сладость в радость” студиясеннән кулинария мастер-классларында, “Академия навыков”үзәгенең мастер-классларында һәм өстәл тренинг-уенында, “Сабыйлар” балалар үзәгенең мастер-классларында катнаша ала.

Әлеге мәйданчыкка Татарстан Республикасы Милли китапханәсе үз фондларын алып киләчәк, ә Лилия Исхакова балаларга “Бану маҗаралары”н укыячак. Бу китапны бастыруга күп көч киткән,  ә аны бастыру өчен акча җыюда бөтен дөнья кешеләре ярдәм күрсәткән. Мәйданчыкның эш вакыты: 12:00-19:00.

“Сәяхәтче китаплар” күргәзмәсе, буккроссинг, балалар һәм аларның әти-әниләре өчен остаханәләр, “Әбүгалисина” интеллектуаль квиз, “тере китап” — популяр шәхесләр татар әдәбияты классикасын укыячаклар, шигъри баттл – барысы да Әдәбият мәйданчыгында узачак. Мәйданчыкның эш вакыты: 12:00-19:00.

“Инде” сайты мөхәррире Алмаз Заһретдинов кураторлык иткән мәйданчыкта, журналист Рәдиф Кашапов һәм продюссер Ильяс Гафаров “Туган як: Финляндия” фильмыннан өзекләр, шулай ук Иван Меркутов, Линар Бугаутдинов, Байбулат Батуллин, Ринат Кәримов-Сайг һәм Елена Ермолина фильмнарыннан өзекләр күрсәтеләчәк.  Мәйданчыкның эш вакыты: 20:00-22:00.

Кино, буккроссинг һәм дизайн-маркеттан тыш, фестивальдә актерлык осталыгы, каллиграфия, Шәҗәрә ясау, рәсем ясау буенча остаханәләр зонасы  да эшләячәк. Шунда ук өстәл уеннары да булачак. Моннан тыш, фестиваль территориясендә “Кисекбаш” инсталляциясе һәм “Гаилә” фотозонасы фонында искиткеч фоторәсемнәр ясап булачак. Мәйданчыкның эш вакыты: 17 август, 13:00 — 19:00; 18 август, 13:00-20:00.

Бу хакта тулырак: https://tatar-inform.tatar/news/2019/08/12/191414/?fbclid=IwAR290casJ4sZl_5yQMfZXFPhGWgPxujIAqo_1JTj-JwbAQx7BRSrsHPvK5I

15 август көнне Казанның пляж волейболы үзәгендә (Сибгат Хәким урамы, 70) татар телендә сөйләүче радиолар арасында алтынчы пляж волейболы турниры узачак.

Әлеге проектның максаты — татар телендә сөйләүче радио хезмәткәрләренең очрашуын дустанә спорт бәйрәме дәрәҗәсенә җиткерү. Заманында аны уздыру теләге белән ул чакта «Болгар» радиосында хезмәт куйган Илнур Фәйзрахманов чыккан иде һәм ул идеясен тормышка да ашырды.

Быел турнирның төп оештыручысы — “Тәртип” радиосы. Әлеге җаваплы вазифа алдагы елда җиңү яулаган командаларга бирелә.

Турнирда катнашу теләге белән әлегә сигез команда чыкканлыгы билгеле: “Тәртип” радиосы, “Болгар”радиосы, “Татар радиосы”, “Күңел”(Чаллы), “Дулкын”(Саба), “Нократ дулкыннары”(Мамадыш), “Легендалар”(радиода эшләп киткән шәхесләр), “Азан”(интернет радио). Оештыручылар тагын бер команданы әлегә сер итеп саклый, ләкин, безгә билгеле булганча, анысы йолдызлы команда булырга тиеш. Җырчылар булырмы, башкалармы — әлегә сер.

Турнир 15 августта сәгать 10:00да башлана.

10 августта ислам календаре – Һиҗри буенча зөлхиҗҗә аеның тугызынчы көне — Гарәфә көне. Хаҗ кылучылар бу көнне Мәккә янындагы Гарәфә тавына барып, тау итәгендә намаз укыячак, дип хәбәр итә ТР Диния нәзарәте матбугат хезмәте.

• Мәгълүм булганча, быел ТР Диния нәзарәтенең “Хаҗ” операторы аша республикадан 1 800 мөселман хаҗ кылырга китте.

“Гарәфә көнендә кылган догалар һәм изге гамәлләр өчен әҗер-саваплар күп тапкырларга арттырылып бирелә. Шулай ук бу көндә гөнаһлар да берничә тапкырга арттырып языла. Гарәфә көнен файдасыз, бушка уздырудан сакланырга кирәк. Ураза тоту, күбрәк дога кылу һәм гөнаһларның ярлыкануын сорау мөһим”, — дип киңәш итә дин белгечләре.

11 августта хаҗилар һәм дөньядагы барлык мөселманнар Корбан гаетен бәйрәм итәчәк. Ураза тәмамлангач, 70 көннән соң Корбан чалу бәйрәме башлана, ул 3 көн дәвам итә. Бу көн — Татарстанның рәсми бәйрәм даталары исемлегендә. Быел ул якшәмбегә туры килә.

Бу хакта тулырак: https://tatar-inform.tatar/news/2019/08/09/191282/