— Туфан абый, «Кызыл тышлы дәфтәр»еңә бер булган хәл.
Безнең авылда кияүгә чыга алмый картайган бер кыз бар иде. Бигүк чибәр дә түгел иде инде. Моның кияүгә чыкмавына әнисе бик борчыла иде. «Минекеләр» дип мактанырга ярата торган кешеләр була бит, бу да шундый иде. Мактансаң-мактанмасаң да, кияү табылмый кызга. Инде утыздан узып бара. Җитмәсә әле:
— Кызың кайчан кияүгә чыга инде? — дип, апаны үртәп тә торалар.
Бу тарихны миңа мәрхүм язучы Газиз Кашапов сөйләгән иде. Бик нык уйландырган иде ул вакыйга. Менә дигән хикәя темасы, яз шул турыда, дидем Газизгә. Ләкин язганнары арасында мин аны очратмадым. Бәлки, архивында ятадыр. Бүгенге дөнья буталган чакта, халыклар җир өсте буйлап анда-монда йөренгәндә, глобальләшү дигән яңа термин тормышыбызга килеп кергәндә, ата — улны, ана кызны белмәгән заманда Газиз сөйләгән тарих еш искә төшә, аны бүтәннәргә ишеттерәсе килә.
— Сезнең яшь чагыгызда берәр кызга күзегез төшсә, шуны ничек белдерә идегез? Әйе, мин дә шулай. Без барыбыз да шундый идек. Күзебез төшкән кыз тирәсендә бөтерелә идек, аның игътибарын җәлеп итәргә тырыша идек. Кияргә әллә ни затлы киемнәр булмаса да, көязрәк булып күренер өчен, өсне-башны карабрак йөри идек. Күзебез төшкән кызны капка төпләренә чаклы озатып кую бәхет иде. Ә инде кызның капка төбендәге утыргычта бераз утырып торсак, күктән йолдыз үрелеп алгандай була идек.
— Яшь чакта әтиләрне тыңларга яратмыйсын инде ул, Туфан абый. Үзең бөтенесен дә беләсең кебек тоела. Менә олыгая башлагач, үз балаларыңа киңәш бирер яшькә җиткәч, әти киңәшләре берәм-берәм искә төшә. Шул киңәшләрнең берсен сезгә дә сөйлим әле. Казанга китәргә җыенам. Укырга. Әти үз каршына утыртты да:
Мөхәммәт Мәһдиев турында язарга җыенып кулыма каләм алуга ук язмамның исеме табылды. Дөресрәге, мин аны эзләмәдем дә. Каләмем үзе язып куйды. Күпләр Мөхәммәт турында язганда шул исемгә тукталалардыр. Чөнки ул исемне Мөхәммәт үзе эзләп тапты һәм ул аның үзенә дә туры килеп тора. Фани дөнья белән Мәһдиев хушлашты, әмма рухы, җыры калды. Ул безнең белән, үз укучылары арасында яши, татарга кайбер исәннәрдән артык хезмәт итә.
Безнең авылга берәр кадерле кунак килсә яки кайтса, шул уңай белән табын корылса, берәвесе яңа өй җиткереп, йә өйләнеп, йә кияүгә чыгып, туй-мазар уздырылса, бәйрәм-сәйрән араларында берәрсендә мәҗлес оешса,
«Күңел күген аязлата торган бу шигырьләрне елмаеп, рәхәт чигеп укыйсың да, “шәп бит, чукынчык!” дип, иңеңнән еллар йөген кагып төшереп, яшьлек күкрәгенә башны куясың».
Филологик хикәя
Башкорт теленең Бишбалта диалектында сөйләшүче галим Сәйәргол Бәйрәмголовның кызы Альбина татар теленең Бөрьян диалектында сөйләшүче
«Һич көтмәгәндә Туфан Миңнуллин “Робагыйлар” китабы бастырып чыгарды. Пьесалар арасында уйнап кына язылган шигырьләр, дип “акланса” да, гомерен поэзиягә багышлаган шактый