Редакция хәбәрләре

Арчалар тарихны саклый белә

Атна башында Арча районының Гөберчәк авылында язучы Мөхәммәт Мәһдиев музее ачылуга 20 ел тулу уңаеннан тантаналы бәйрәм булды. Музей төзелү турында фәрман чыкканнан алып, хәзерге көнгә кадәр биредә әдипнең шәхси әйберләрен,

Язучы Җәвад Тәрҗемановның тууына 100 ел

Язучы, галим, ТАССРның атказанган фән һәм техника эшлеклесе (1981), 1947 елдан СССР Язучылар берлеге әгъзасы Җәвад Әфтах улы Тәрҗеманов 1920 елның 8 июлендә Казанда туган.
1938 елда, 10 сыйныфта укыганда, аның «Галстук» исемле беренче шигырьләр җыентыгы дөнья күрә. Киң танылу алган әсәрләре: «Ябалак һәм Тавык» (1940), «Шуктуган» (1962), «Шаян һәм Наян» (1965), «Көмешкойрык» (1967) әкиятләре һәм «Лобачевскийның яшьлеге», «Алтын дага» романнары (1965).

Мөхәммәт Мәһдиев. Туган як авазы

Миңа соңгы елларда Казан арты авылларының исемнәре каян килеп чыгуын сорап хатлар килә. Мин бу өлкәдә белгеч түгел, әлеге мәсьәлә белән махсус шөгыльләнгәнем юк. Фән-гыйлем өлкәсендә минем ХХ гасыр башы татар әдәбиятына һәм халык авыз иҗатына караган азмы-күпме хезмәтләрем бар. Авыл исемнәренә килсәк, монда инде мин туган як тарихының табигатендә, җирендә сакланып калган кайбер авазларын интуиция белән генә сизә алам. Шулай да бу өлкәдә тәҗрибә уртаклашып карыйсым килә.

Кылыч

Татарстан Республикасы Милли музееның корал коллекциясендә игътибарны җәлеп итәрлек әйберләр күп. Рус-япон сугышы белән бәйле кораллар да бар безнең хәзинәбездә. «Катана» һәм «тати» – япон кылычлары.

Кәкре кылычлар ике төрле металлдан ясалган: нык корычтан һәм тимердән. Әлеге материалларны бер-берсе белән күп тапкыр кушу, кою, эретеп ябыштыру ярдәмендә берничә катлам барлыкка килә. Кылычның суга торган өлеше генә зур температура астында тотылган. Әлеге технологик ысул кылычка сыгылмалылык һәм ныклык биргән. Соңыннан инде аларны шомартып, махсус ысул белән чыныктырганнар. Төрки бабаларыбыз андый кылычны «булат» дип йөрткән.

«Хатынны өч нәрсә картайта»

Сәгыйть Кашшап атлы бер адәмне күргәч, Сәйдәш:

— Нигә кашың җимерек? Әллә авырыйсыңмы? — дип сораган.

— Авырмыйм ла, — дигән Сәгыйть. — Хатын әрли. Иртә гауга, кич гауга. Саласың, ди.

Тел дәресе

Кайсы сүзне кеше ни өчен уйлап тапкан? Үземә-үзем кызык табып шул хакта уйланып алам мин. Ни өчен, әйтик, безне дөньяга китергән хатын-кызны татар балалары «әни» ди? Әллә соң әни дигән сүз булмаганда бер сабый авызын җәеп «ә-ә-ә» дип елап ятканда, аны тапкан хатын «ни?» дип сорагач, елак бала, «ә»гә «ни» кушып, «әни» дип әйтте микән? Алайса нигә урыс балалары «мама» ди? Гаҗәеп серле нәрсә бу тел дигәнең.