Тарихи мирас

Сираҗетдинов Шиһап Минһаҗ улына хат

Бабай, сиңа матур киләчәктән оныгың Алинә яза. Мин сине фотосурәтләрдән генә күреп беләм. Сокланып кыяфәтеңне күздән кичерәм: акыллы күзләр, бөдрә чәчләр, нык гәүдә.

Мингалиев Минефатых Минегали улына хат

Исәнме, кадерле Минефатых бабай! Сиңа туган якларыңнан, Тайсуган авылыннан кайнар сәламнәремне җибәрәм. Шушы сагыну һәм юксыну тулы рәхмәт хатым синең рухыңны шатландырыр дип ышанып калам.

Тукай «Идел» газеты редакциясендә

«Идел» газеты редакциясе һәм матбагасы шәһәрнең эшчеләр бистәсе Тияктә, хәзерге Воронеж урамында, ике катлы агач йортның астагы этажында урнашкан, өстә приходская школа иде. Без аны Хәбибулла Насыйбуллин мәктәбе дип йөртә идек.

Теләкләрем тормышка ашты

Төшемдә Тукай

2015 елда «Кардәш каләмнәр» (Төркия) журналы Тукайның 130 еллыгына багышлап махсус сан әзерләде. Шулвакыт мин: «Тукайны төшендә күрүче шагыйрь, язучы, галим, мөгаллим, укучы-шәкерт, артист, журналист яисә гади халыктан берәр кеше булдымы икән? Газета-журналлар шундый сораштыру оештырып, «Төшләрдә Тукай» исемле сәхифә ачсалар, ничек кызык һәм яхшы булыр иде», – дип уйлап куйган идем. Махсус сан әзерләгәндә дә, төрек шагыйре Али Акбаш белән бергә Тукайның 130 шигырен төрекчәгә тәрҗемә иткәндә дә, бөек Габдулланы төштә күрергә тилмердем. Әмма насыйп булмады.

Тукайның сөйгәне блокнотындагы истәлекләр

Игътибарыгызга Зәйтүнә Мәүлүдованың Казандагы Г.Тукай әдәби музее экспозициясендә саклана торган блокнотларыннан истәлекләр тәкъдим итәбез. Алар беренче тапкыр нәшер ителә.

Тукайга киемне кемнәр теккән?

Гатиятулла: «Тукайның өс киемен мин тегеп биргән идем»

Мөхәммәт Мәһдиев «Габдулла Тукай турында замандашлары» исемле мәкаләсендә Гөберчәк авылында туып, шунда яшәгән авылдашларыбызның шагыйрь белән якыннан аралашуы, аңа киемнәр тегеп бирүе хакында яза. Гатиятулла Шәрәфиев – шундый осталарның берсе. Авылда аны, исемен кыскартып, Гатият дип кенә йөрткәннәр. Ятимлектә үсә ул. Аннары бәхет эзләп ерак җирләргә чыгып китә һәм Җаек шәһәренә барып урнаша. Шәһәрнең оста куллы тегүчесе Хәкимҗан аны үзенә сыендыра һәм егетне тегүче һөнәренә өйрәтә. Гатиятулла Шәрәфиев шул елларда Габдулла Тукай белән таныша, аның белән аралаша. Шагыйрь, үзе тукыма алып биреп, остадан киемнәр тектерә.

 

Борынгы татарларда язу-сызу

Тузга язмаганны дөрес булса да сөйләмә, дигән гыйбарә бар. Димәк, безнең борынгы бабаларыбыз каен тузына язган?! Алайса нигә тузга язылган бер генә татарча артефактның да табылганы юк соң? Урысларда «берестяная грамота» дигәне сирәк булса да очрап тора. Билгеле, күренеш үзе булмаса, тиктомалдан төшенчә (яисә, бу очракта – гыйбарә) дә туа алмый. Шуңа күрә, баягы гыйбарәне раслар өчен булса да, татарча-түркчә язылган каен тузы табылыр әле, Аллаһ боерса.

Кыпчаклар

  • Кыпчаклар турында русның иң мәртәбәле галимнәре В.Бартольд, С.А.Плетнева, Л.Гумилев бары тик яхшы яктан гына язган.
  • Кыпчаклар белән бәйле «дәште кыпчак», ягъни «кыпчак даласы» дигән төшенчә кулланышка керә.

Керәшен татарларының туй йолалары

Егет белән кыз үзара сөйләшеп, өйләнешергә килешкәч, егетнең әти-әнисе һәм тагын өч кеше (1 хатын-кыз, 2 ир-ат – егет ягыннан туган булырга тиешле кешеләр) кыз өенә бара.

Алар: «Без даулап та, яулап та түгел, килешеп-сөйләшергә, егет белән кызны бер гаилә итәр өчен килдек», – дигән белдерү ясый.