Тарихи мирас

Юраулар өчен бик күптөрле билге-галәмәтләр нигез булып тора. Язын аҗаган күргән кешене гомере буена ачы язмыш, зур афәтләр, көтелмәгән газап-михнәтләр, фаҗигале хәлләр эзәрлекләр, тормышы тоташтан бәла-казалы, зар-интизарлы булыр, диләр. Өй янына каен агачы утыртырга ярамый, кайгыдан башың чыкмый. Миләш агачы күз тиюдән саклый. Артыш агачы булган йортка җеннәр, шайтаннар керә алмаган. Тәнендә миңе күп кеше бәхетле була, диләр. Миңнәре үзе күрә алмый торган җирендә, әйтик, аркасында булса, андый кеше бигрәк тә бәхетле, имеш.

Бичура хатын затыннан була. Буе – аршин ярым, иңе – аршин. Башына өрпәк салып йөри, бәрәңге базларында, идән асларында, ташландык мунчаларда яши. Бичура бар кешенең дә өенә ияләшми, сайлап кына ияләшә. Бичура ияләшкән өйләрдә аңа үзенә аерым бүлмә калдыра торган булганнар.

Төшеңдә суны аркылы йөзеп чыксаң, йә булмаса, тауга менсәң, сөенечкә дип юрыйларые. Төшеңдә еласаң да – шатлыкка. Гармун тавышы ишетсәң — хәбәр буласына. Төшеңдә ак киеме дә шатлыкка, ә инде менә кара кием – кайгыга, диләрие. Чи ит күрсәң – авыруга.

Молдаван көрәше (трынтэ). Күлмәк-чалбардан көрәшәләр. Билгә йомшак билбау – шарф буыла. Көндәшләр бер-берсен билләреннән яисә билбаудан эләктерәләр. Аяк ярдәмендә, аяк аша егу, аякларга кул белән кагылу тыела. Максат – көндәшне берьюлы ике калак сөягенә ташлау. Дәвамлылыгы – 10 мин.

Үзбәк көрәше (кураш). Көрәш Бохара һәм Фирганә кагыйдәләре буенча алып барыла. Йомшак билбаулы милли халаттан көрәшәләр. Көндәшләр бер-берсенең билбавын уң кул белән аркадан урап тоталар. Билбауны ычкындырырга ярамый. Сул кул белән теләсә кайсы җирдән тотарга мөмкин. Көндәшен аркасына салганы җиңә. Тик аяк аша егу тыела. Дәвамлылыгы – 10 мин.

1922, июнь. Җәйләү

Хуҗабыз Исмәгыйль агай ачык, күңелле, фикерле генә бер кеше. Ул безне борчымый. Карт булса да, динле булса да, суфыйланган булып, кәефне җибәрми. Бер җитмеш яшьлек карт кереп утырып, гел кызлар, кызыклар хакында сөйләп, безне кызартып, көнләштереп чыкты.

Исеме әле билгеле булмаган бер пьеса яза башладым. (Автор кулыннан кызыл кара белән өстәлгән: «Адашкан күңел». 1926.) Хәзерге планым белән дүрт пәрдә, биш картинада булырга тиеш. Хәерле эш булсын!

1922 ел, апрель. Темәс

4ендә иртә чәйгә кабартма пешерттем. Пасха бәйрәме шәрәфенә шикәр сибеп печеньеләр пешерттем.

Кич Вәкил, Кәмилә Зәйнелгабитдиноваларны, Хәмзә, Гөлҗамал, Кодрәт Батыршиннарны, Шәриф Корбангалиев, Мәрдан Яушев, Хәсән Хәлиуллиннарны, Гайфулла белән Әсма ханымны кунакка чакырдым. Хәлвә пешертеп сыйладым, малай! Күңелле булды. Яуш гармун уйнады, җырлар, биюләр, флирт, почталар, башка уеннар булды.

1922 ел, март. Темәс

1ендә Темәскә җитеп, Садыйк Чанышев фатирына төштем. Хәерле, җитеш урыннар булсын! Темәстә туклык, туганлык, дуслык, ямьлелек каршылады үземне. Тән һәм җан азыгы белән бәшарәт ителдем. Яшьләрнең репетициясе, рухи як белән дә өлешсез түгеллек белән сөенеч алдым. Җан тынычлап, Садыйк белән бергә генә ятып, сөйләшә-сөйләшә йоклап киттек.