Тапмасам да кабер ташларын,
төшләремә кереп булса да,
буыннарым бушап киткәндә,
үзе кайтып, иңгә кул сала.
Минем әби – Хәдичә карчык – әтинең әнисе 102 яшенә кадәр яшәде. Минем исәпләвемчә, ул 1852 елгы булырга мөмкин. Рәсәйдә крепостнойлык 1862 елда бетерелгән. Әби ул чакта 8-10 яшьлек үсмер кыз булып, моны бик яхшы хәтерли иде.
– Кяферләргә слабуда (ирек) биргән елны без Федот боярына урак урдык. Көлтә куйдык. Урысларның бер дә ирекле буласы килмәде. Алар, азат итмәвен сорап, хуҗалары алдында тезләнеп ялындылар. Урыска ирек төс түгел. Бабай әйтәдер иде: «Алар «Пугач явы»на да кушылмады. Җаек казаклары безнең белән иде, Пугач үзе дә казак бит», – дип.
«Мин — татар!» — дигәнгә көлделәр:
«Соңардың — санаулы көннәрең!»
Горурлык ул кимлек икән бит —
Нигә соң элегрәк белмәдем?!
Күз төбен ярып, яшьләрем
Тәгәри телем-телем:
Акчага сугылмаган тел
Ул дәүләт теле түгел.
Гади кешеләр белән контактны бик җиңел урнаштыра идем. Хәзер кыенрак…
Белмим, нигәдер, барча бәхетсезләр, кәефсезләр миңа килеп зарларын сөйләрләр иде. Бала-чага да, йомшаклыгымны бик тиз сизеп алып, сыртка менеп атланырга гына тора, ләкин, гомумән, ихтирам итә, хәтта ярсыта иде. Хәтта бер укыткан баламнан (кыз бала) соңыннан гына белдем: мин «сөйгән укытучылары» булганмын икән (авыл мәктәпләрендә физика, математика, химия һәм хәтта урыс телләре укытканым бар).
Бу дөньяга бакканым син,
Ялганым вә хакларым син,
Җаным телгән утларым син,
«Әйе»ләрем, «юк»ларым син,
Яңа йортлар арасыннан үтәм,
Син яшисең шушы тирәдә.
Бу йортларның тик кайсында икән…
Кайсы катта? Кайсы бүлмәдә?
Түш кесәгә салып йөртәсе бар
Үзебезнең туган туфракны;
Тирләр тамып яргаланып кипкән,
Кайгылардан кара янып беткән,
Туйдыручы туган туфракны.
Беренче кар
Төшим микән, әллә төшмимме, дип
Беренче кар төшә җай гына.
Беренче кар… Төшә беренче кар
Алтын көзнең соңгы аенда.
Зәнгәр әфәк күлмәгемне
Синсез бер кимәс идем,
Ташлап китәсенне белсәм,
Ихластан сөймәс идем.