Татар гаме

Хәтергә уелган китап… Ул да булса, язучы Әмирхан Еникинең «Әйтелмәгән васыять» әсәре. Аны моннан 50 ел чамасы элек укысам да, әсәрдә сурәтләнгән вакыйгалар хәзер дә күз алдымда. Тормышымда да әлеге әсәр сюжетына охшаш хәлләр еш булды. Дөрес, миңа китапны русча укырга туры килде, шулай да әле дә булса, әсәрдә сурәтләнгән табигать күренешләрен, образларын яттан беләм…

Минем әнигә дә гомеренең соңгы ике аен Башкортстанның 80 елдан артык яшәгән Аскын районындагы Иске Казанчы авылында түгел, ә Олы кызы гаиләсендә Татарстанның Кукмара районындагы Кәркәвеч авылында үткәрергә туры килде. Әсәрдә тасвирланган Ак әбинең язмышы минем әни язмышына бик охшаш. Соңгы көннәрдә аның да башына шундый ук уйлар килгәндер дип уйлыйм. Ни кызганыч, кире кайтарып булмый шул…

Балачак… Әти-әни назына төренеп, уйнап-көлеп, тәгәрәшеп үскән бер борчусыз күңелле чор… Ә янәшәдә әби-бабайларның да булуы, аларның җылы кочагында иркәләнеп үтелгән еллар – гомернең иң татлысы, иң баллысыдыр ул, мөгаен. Ул яктан без дә, апам белән, бик бәхетлеләр, чөнки ике әбиле, ике бабайлы балачак кичердек. Көнозын эш белән мәшгуль әти-әниебезгә безне тәрбияләшергә ярдәм иткән, һәрчак янәшәбездә булган әби-бабай янында бик рәхәт булса да, әниебез ягыннан булган әби-бабайларыбызны да бик сагына, аларга барырга ашкынып тора идек. Бездән шактый ерак яшәгәнгәме, аларны Ерак әби, Ерак бабай дип атап йөрттек.

Бу китапның һәр җөмләсе үзе бер мәгънә. Китапны кулыма алгач, әбекәй-бабакайның безгә биргән тәрбиясе, әти-әнинең үгет-нәсыйхәте, якын кешеләремнең киңәше искә төшә. «Таш белән атканга аш белән ат!», «Сабыр бул!», «Гаепсезләрне, гаделлекне яклаячакмын!» – болар минем тормыш девизым! Шушы девизымның бөтен нечкәлекләрен, аңа ирешү юлларын бары тик «Илбашы» дигән әдәби документаль әсәрдән генә таба алам.